Metepeira spinipes - een sociale spin

Spinnen zullen elkaar verorberen als ze de kans krijgen. Toch zijn er ‘sociale’ spinnensoorten, waaronder de Metepeira spinipes en de Mallos gregalis. Als kolonie, of commune, jagen ze samen op prooi, zetten in het gezamenlijke web hun eitjes af en voeden het kroost samen op. Er is echter een groot verschil tussen het ‘huiskamerweb’ en het vangweb, waar deze piepkleine spinnetjes elkaar afzonderlijk naar het leven staan, zoals we dat van spinnen gewend zijn.

Inhoud

* Een 'huiskamer' voor spinnen

    * Een spinnenweb als een gordijn

* De Metepeira spinipes is een wielwebspin

* Vangweb

    * Jacht

* Gemeenschappelijk web van de Metepeira spinipes

* Verspreiding

    * Nederland

* Andere koloniespinnen - Mallos gregalis

    * Opslagplaats voor eitjes

Een 'huiskamer' voor spinnen

Van tolerantie is bij spinnen doorgaans geen sprake. Ze staan elkaar al snel naar het leven. Een 'spinnencommune' die in het teken staat van samenwerking lijkt dan ook niet van deze wereld. De wielwebspin Metepeira spinipes, ook wel labyrintspin genoemd, is een van de grote uitzonderingen op deze regel. Samen met soortgenoten bouwt deze spinnensoort een gezamenlijk web, een soort huiskamer.

Een spinnenweb als een gordijn

Denk niet dat er in het 'huiskamerweb' slechts enkele sociale spinnen vertoeven. Nee, het zijn er duizenden, een ware spinnenstad met spinsels die zich als reusachtige gordijnen uitstrekken tussen struiken en bomen. In dat web paren de spinnen, leggen ze eitjes en voeden het kroost op tot de jonge spinnen zelf kolonies kunnen stichten.

De Metepeira spinipes is een wielwebspin

Metepeira labyrinthea

De Metepeira spinipes is een spinnetje van een paar millimeter groot dat met vereende krachten een gigantisch wielweb maakt. In Nederland is de kruisspin een bekende wielwebspin, waarvan er ongeveer 3000 soorten zijn. De kruisspin kan de vergelijking echter niet doorstaan met de Metepeira spinipes, die met name in de tropische, zuidelijke regionen van Noord-Amerika enorme, bijna surrealistische spinsels maakt tussen het loof. De gelaagde webstructuur is een mengelmoes van gezamenlijke webben en vangwebben.

Vangweb

Het web waarmee de Metepeira spinipes prooi vangt, lijkt sterk op dat van de gewone kruisspin en tijgerspin, zoals die in elke tuin en bij raamkozijnen - als er weinig geragebold wordt - te vinden zijn. Aan enkele hulplijnen is een kleverig, wielvormig web gesponnen. Nabij het middelpunt van het vangweb komen de draden steeds dichter bij elkaar. De voeldraad loopt naar het spinnenhol, waar de kruisspin wacht op prooi.

Jacht

Metepeira spinipes

Net als de kruisspin heeft de Metepeira spinipes een vangweb, gesponnen door het vrouwtje. Midden in het web, of aan de rand ervan, wacht ze op prooi. Zodra er iets van haar gading in vliegt, snelt ze ernaartoe. De trillingen zijn haar kompas. Hoe minder moeite het vliegje of mugje doet om los te komen, hoe moeilijker de spin haar prooi kan vinden en zal ze er op de tast heen moeten. Kleine prooien eet ze meteen op. De wat grotere exemplaren wikkelt ze in het spinsel voor later. De grote, gevaarlijke prooien knipt ze los uit het web. Wielwebspinnen kauwen op hun prooi, zoals ook de Metepeira spinipes. Veel andere spinnensoorten zuigen de buit leeg.

Gemeenschappelijk web van de Metepeira spinipes

Uit onderzoek kwam naar voren dat de vorm van het gemeenschappelijk web bepalend is voor het sociale gedrag van de Metepeira spinipes. In dat web zijn ze zogezegd aardig voor elkaar, in tegenstelling tot hun gedrag wanneer ze ieder afzonderlijk in het vangweb zitten. Hun gedrag verandert dan radicaal, want dat web is hun territorium. In het sociale web paren de spinnen en verzorgen ze samen de eitjes.

Verspreiding

De Metepeira spinipes is inheems in de tropische gebieden van Noord- en Midden-Amerika, van diep in de centrale vallei van Mexico tot in de zuidelijke regionen van Baja Californië tot in Oregon. Het is er de meest verspreide koloniespin.

Nederland

In Nederland is de Metepeira spinipes nog niet gespot, ook niet als incidentele en ongevaarlijke ‘verstekeling’ naar Europa, zoals regelmatig het geval is met de zeer giftige Braziliaanse zwerfspinnen en niet te vergeten de zwarte weduwe (Latrodectus mactans).

Andere koloniespinnen - Mallos gregalis

Metepeira arizonica

Hoewel de Metepeira spinipes agressief is tegen soortgenoten die het vangweb naderen, zijn er ook koloniespinnen die dat niet zijn. Er zijn slechts vijf soorten bekend. Ze leven alleen in de tropen. Dat geldt zeker ook voor de koloniespin Mallos gregalis, die net als de ‘spinipes’ monsterlijk grote vangwebben en gemeenschappelijke webben maakt met wel honderdduizend spinnen. Wie erin valt, zal lange tijd nodig hebben om zich van het spinrag te bevrijden. Gebeten zal men niet worden, daar zijn de spinnetjes van enkele millimeters te klein voor.

Opslagplaats voor eitjes

In de talrijke kamertjes van het gemeenschappelijke web van de Mallos gregalis worden de eitjes opgeslagen. Ontelbaar veel tunnelvormige spinsels leiden uit het web. Insecten die in het gemeenschappelijke web vallen worden massaal aangevallen door de spinnetjes. Ze laten elkaar echter met rust.

Lees verder
> Bang voor spinnen?
> Spinnen zijn geen insecten
> De dodelijke Australische tunnelwebspin (Atrax robustus)
> De gewone mijnspin (Atypus affinis) lijkt op een vogelspin
> De grote spoorspin (Cheiracanthium punctorium) is een agressieve renspin

Bronvermelding

. http://www.uc.edu/news/uetz.htm

. https://nl.wikipedia.org/wiki/Metepeira_spinipes

. https://www.jstor.org/stable/3705388?seq=1#page_scan_tab_contents

Fotoverantwoording

. Inleidingsfoto: Metepeira spinipes; Junkyardsparkle, CC0, via Wikimedia Commons

. Richhoyer99, CC BY 3.0 <https://creativecommons.org/licenses/by/3.0>, via Wikimedia Commons

. Junkyardsparkle, CC0, via Wikimedia Commons

. Ken-ichi Ueda, CC BY 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by/4.0>, via Wikimedia Commons