Salamba sirsasana III (hoofdstand)

Salamba sirsasana III (hoofdstand) doet denken aan de hoofdstanden I en II, maar door de stand van de handen voor het gezicht vormt de derde variant een nog grotere uitdaging voor het evenwichtsgevoel. De balanspunten liggen immers zeer dicht bij elkaar. Ook deze variant van de klassieke sirsasana biedt veel vergelijkbare voordelen, zoals een uitstekende doorbloeding van de hersenen en schildklier. Ook wordt de veneuze druk in de benen verminderd, waardoor deze yogahouding verlichting kan bieden voor mensen met spataderen. In de yogahandboeken is de sirsasana-cyclus vermeld als een reeks asana's met een verjongend effect. Voor veel yogi’s blijft de hoofdstand echter heel lang een onoverkomelijke uitdaging door het risico op een valpartij en blessures. Met de juiste voorbereiding is die angst ongegrond.

Inhoud

* Achtergrond van salamba sirsasana III (hoofdstand)

    * Evenwicht

* Technische aspecten

* Let op het volgende

    * Hoofd

* Voordelen van salamba sirsasana III (hoofdstand)

    * Therapeutische toepassingen

Achtergrond van salamba sirsasana III (hoofdstand)

Salamba is een Sanskriet-woord en wil zeggen 'gesteund' of 'ondersteund'. Sirsa betekent 'hoofd' of 'kop'. Asana staat voor '(zit)houding'. Salamba sirsasana II en III zijn varianten van de klassieke sirsasana en maken deel uit van de sirsasana-cyclus, samen met tal van andere hoofdstanden. Alle varianten zijn yogahoudingen uit de hatha-yoga.

Evenwicht

Ook in salamba sirsasana III rust het lichaamsgewicht op het hoofd. In tegenstelling tot de andere hoofdstanden worden de handen echter vlak bij het gezicht geplaatst, waardoor de driehoek bestaande uit de twee handen en het hoofd erg klein wordt. Dus ook het fundament waarop het lichaamsgewicht balanceert. De balans bewaren in sirsasana (hoofdstand) is al een kunst op zich. In salamba sirsasana III komt er nog een schepje bovenop. Het Indiase klassieke yogahandboek Gheranda-samhita vermeldt sirsasana als de ‘koning van de yogahoudingen’.

Technische aspecten

Salamba sirsasana III
(hoofdstand)

Voer de handplaatsing vanuit salamba sirsasana II uit, waarbij u de handen die zijwaarts van het hoofd zijn geplaatst vóór het hoofd schuift en daar laat rusten. Let op, want het vergt veel oefening om in deze variant de balans te behouden. Gebruik altijd een yogamat of deken.

1. Ga in tadasana (berghouding), voeten bij elkaar, handen losjes langs het lichaam.
2. Neem nu de knielende houding aan. Doe dit bij een muur als u nog niet bedreven bent in de hoofdstanden. Voorkom aldus dat u achterover valt wanneer u dadelijk in sirsasana gaat. Vraag eventueel uw partner om verkeerde bewegingen bij te sturen.
3. Spreid in de knielende houding de benen ongeveer 20 centimeter.
4. Plaats de handpalmen voor u op de vloer, op schouderbreedte, maar dan omgekeerd. De vingers wijzen dus naar de knieën. Houd de onderarmen verticaal.
5. Plaats het hoofd (kruin) op de vloer, tussen de handen. Zorg ervoor dat de bovenarmen horizontaal blijven, dat gaat vanzelf als u de onderarmen verticaal houdt.
6. Zorg ervoor dat u de handpalmen stevig op de vloer hebt geplaatst. De handen en kruin vormen nu een brede driehoek. 
7. Zet u af met de benen en vind uw evenwicht. U bent nu in salamba sirsasana II.
8. Wen even aan de handplaatsing in salamba sirsasana II. Adem rustig door. Zorg voor een goede balans.
9. Bij voldoende zelfvertrouwen schuift of plaatst u de handen een voor een naar elkaar toe. Houd de vingers gespreid of bij elkaar, maar nu naar voren wijzend. De duimen raken elkaar. Voer deze nieuwe handplaatsing voorzichtig uit om onbalans te voorkomen. De onder- en bovenarmen vormen een rechte hoek ten opzichte van elkaar. Hervind steeds uw evenwicht. Na toegewijd oefenen, kunt ook u salamba sirsasana III probleemloos uitvoeren. Adem rustig door in de volledige yoga-ademhaling.
10. Blijf naargelang uw capaciteiten in salamba sirsasana III, eventueel tot 10 minuten bij voldoende ervaring.
11. Kom terug in de knielende houding en vervolgens in tadasana (berghouding).
12. Ontspan eventueel in savasana (lijkhouding).

Let op het volgende

Het vinden van de juiste balans is een uitdaging die voortdurend terugkomt. Dat geldt zeker voor salamba sirsasana III, waarbij het fundament (handen en hoofd) zeer klein is. Oefen in het begin bij een muur. U voorkomt hiermee dat u achterover valt. Laat u eventueel sturen door uw partner. Later hebt u die hulp niet meer nodig. Al doende bouwt u ervaring op en kunt u uw evenwicht corrigeren met behulp van uw benen.

Hoofd

Denk eraan om het lichaamsgewicht op het midden van het hoofd te laten rusten, dus niet op het voorhoofd of achterhoofd. Daarmee voorkomt u bloedstuwing, hoofdpijn en mogelijk ook rugpijn. Houd terwijl u in de hoofdstand bent uw benen recht. Beweeg ze alleen om de balans te hervinden. Span de bilspieren aan. Let steeds op dat u uw hoofd recht houdt. Bij de juiste uitvoering voelt de hoofdstand juist heel prettig aan. Salamba sarvangasana I (kaarshouding of schouderstand) is een uitstekende voorbereiding. Mijd deze yogaoefening en alle andere hoofdstandvarianten bij oorpijn, verkoudheid, lage bloeddruk maar ook hoge bloeddruk, hartaandoeningen, rug- en nekproblemen en tijdens de zwangerschap.

Voordelen van salamba sirsasana III (hoofdstand)

In de  'koning van de yogahoudingen' vindt de zwaartekracht in omgekeerde richting plaats. Mensen met spataderen kunnen daar veel baat bij hebben, ook ter preventie ervan. Verder verbetert in salamba sirsasana III de bloedcirculatie in het hoofd. Vermoeidheid zal plaatsmaken voor een beter concentratievermogen en helder, scherp kunnen denken. Ook het hart wordt ontlast. De doorbloeding van de schildklier, hypofyse en pijnappelklier (epifyse) zal optimaal zijn. Mensen die lijden aan slapeloosheid, beginnend geheugenverlies en gebrek aan vitaliteit kunnen de sirsasana-cyclus eventueel opnemen in het dagelijks oefenschema.

Therapeutische toepassingen

De gezondheidsvoordelen van deze variant zijn vergelijkbaar met de voordelen van de hele sirsasana-cyclus. Zorg wel voor een correcte uitvoering, zoals de plaatsing van het hoofd. Anders kunnen er juist klachten ontstaan. Salamba sirsasana III (hoofdstand) wordt als ondersteunende therapie gebruikt bij onder andere de volgende aandoeningen: 

• stress;
• onrustig gevoel;
• obstipatie (trage spijsvertering);
• vermoeidheid;
• gebrek aan vitaliteit;
• stofwisselingsstoornissen door onder andere de schildklier en de hypofyse;
• neurasthenische klachten;
• geheugenverlies;
• fysieke onbalans, ook mentaal;
• spataderen;
• slapeloosheid;
• menopauzale klachten, zoals opvliegers;
• gebrekkig concentratievermogen;
• astma.

Lees verder
> Vrksasana (boomhouding)
> Staande yogahoudingen voor een goede conditie
> Mukta hasta sirsasana (bevrijdende hoofdstand)
> Hatha-yoga - een korte uitleg
> Staande yogahoudingen voor een goede conditie

Bronvermelding
'Sport und Yoga', Selvaraja Yesudian, Verlag Eduard Fankhauser Thielle
'Light on Yoga', B.K.S. Iyengar, George Allen & Unwin, London
'Yoga', Sophy Hoare, Macdonald Educational Ltd.
'Gheranda Samhita', Srisa Chandra Vasu, Uitgeverij Ankh-Hermes, Deventer

Fotoverantwoording:
. Inleidingsfoto: Salamba sirsasana III (hoofdstand); Mohan Yoga India, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, via Wikimedia Commons