Wat is een insect?

Insecten vormen de grootste diergroep op aarde. Daar staat tegenover dat de insectenwereld voor de meeste mensen ook een verborgen wereld is. Behalve als men er last van heeft, zoals mieren in huis. Of als insecten bewondering oogsten, zoals een vlinder die op een bloem landt. Bij de vraag ‘Wat is een insect precies?’ zullen de meeste mensen toch even na moeten denken.

Inhoud

* Taxonomie van het insect

    * Leefgebieden

* Hoofdkenmerken van insecten

    * Zes poten

    * Vleugels en larven

Taxonomie van het insect

Schubmier (Camponotus
 herculeanus)

In taxonomisch opzicht bestaan er nogal wat misverstanden over insecten. Denk aan het feit dat veel mensen spinnen ook tot de insecten rekenen, hoewel ze beide alleen tot de groep van de geleedpotigen behoren. Het insectenrijk omvat meer soorten dan welke andere diergroep ook. Het zijn er meer dan een miljoen. Om het aantal insecten inzichtelijk te maken moeten we ons voorstellen dat de verhouding tussen mens en insect ongeveer 1: 200 miljoen is.

Leefgebieden

Taxonomisch gezien behoren insecten tot het rijk van de Animalia (dieren), de stam van de Arthropoda (geleedpotigen), de clade van de Pancrustacea, de onderstam van de Hexapoda (zespotigen) en de klasse van de Insecta (insecten). De primitieve geleedpotigen, ofwel de voorouders van de huidige spinnen en insecten, waren ruim 600 miljoen jaar geleden al op aarde te vinden. De zeeën en oceanen zijn de enige leefgebieden die door de tijd heen niet door insecten zijn veroverd.

Hoofdkenmerken van insecten

Een insect heeft enkele karakteristieke hoofdkenmerken die geen enkele andere diergroep heeft. Het lichaam van een insect bestaat altijd uit drie delen: de kop (cephalon), het borststuk (thorax) en het achterlijf (abdomen). Het borststuk bestaat uit drie segmenten, met aan elk segment een paar poten. Ook het achterlijf is gesegmenteerd; bij sommige insecten bestaat het uit wel twaalf delen. Alle insecten hebben een exoskelet, ofwel een hard omhulsel, ook wel chitinepantser genoemd, zoals bij alle geleedpotigen.

Zes poten

Kleine monarchvlinder (Danaus
chrysippus)

Overigens is het woord 'insect' afkomstig uit het Latijnse insectum, ofwel 'in drieën' of 'drie delen'. Dieren waarbij dat hoofdkenmerk niet duidelijk te onderscheiden is, horen taxonomisch gezien tot een andere diergroep, zoals de spin waarbij de kop en het borststuk met elkaar vergroeid zijn (cephalothorax). Daarnaast hebben alle insecten drie paar poten, dus zes in totaal. Daar komt bij dat die poten altijd met gewrichtjes aan het borststuk scharnieren. Spinnen hebben daarentegen acht poten.

Vleugels en larven

Er zijn nog veel meer kenmerken, maar met nogal wat uitzonderingen, wat de onduidelijkheid vergroot. Zo kan men over het algemeen stellen dat insecten vleugels hebben, die vastzitten aan het chitinepantser van het borststuk. Sommige soorten hebben altijd vleugels, weer andere alleen in een bepaalde levensfase. Van alle ongewervelde dieren vormen insecten de enige groep die het luchtruim kan kiezen. Bij insecten zien de larven (jongen) er in veel gevallen compleet anders uit dan de volwassen insecten. Denk daarbij aan de rups - het jong van de vlinder - waar uiteindelijk de vlinder uitkruipt en wegvliegt.

Lees verder
> Wandelende takken (Phasmida) - meesters in camouflage
> De mysterieuze bidsprinkhaan
> De gloed van de glimworm (Lampyris noctiluca)
> Bladluizen en mieren hebben elkaar nodig
> Boktorren hebben een slecht imago

Fotoverantwoording

. Inleidingsfoto: Zweefvlieg (Simosyrphus grandicornis);User:Fir0002, GFDL 1.2 <http://www.gnu.org/licenses/old-licenses/fdl-1.2.html>, via Wikimedia Commons

. Richard Bartz, Munich Makro Freak, CC BY-SA 2.5 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.5>, via Wikimedia Commons

. Charles J. Sharp, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, via Wikimedia Commons