Help, ik heb een steenpuist

Een steenpuist die is opengebarsten laat een putje in de huid achter, een soort kratertje. Na verloop van tijd is de huid weer zacht, zonder een spoor achter te laten van de ravage die onderhuids is aangericht. De oorzaak van een steenpuist is een stafylokokkeninfectie. Deze bacteriën dringen een huidwondje binnen en infecteren een verstopt vetkliertje of een haarzakje. Steenpuisten zijn lelijk en zeer ontsierend. In sommige gevallen laten ze een littekentje achter. En heel soms kunnen ze gevaarlijk zijn, bijvoorbeeld als een steenpuist zich in de neus bevindt. Bij sommige symptomen en aandoeningen, in combinatie met een steenpuist, is het beter om er de huisarts naar te laten kijken.

Inhoud

* Zo ontstaat een steenpuist

    * Behaarde huid

    * Karbonkel

* Een steenpuist moet 'rijpen'

    * Hygiëne

* Een steenpuist kan gevaarlijk zijn

* Symptomen van een steenpuist

* Wanneer moet ik naar de huisarts met een steenpuist?

Zo ontstaat een steenpuist

Zodra een stafylokokkeninfectie zich in een verstopt haarzakje of talgklier ontwikkelt, wordt de huid eromheen rood. Meer bloed wordt aangevoerd en dus ook witte bloedlichaampjes om de plaatselijke infectie te bestrijden. Er wordt ook pus gevormd, een mengsel van dode en levende bacteriën, witte bloedcellen en necrotisch ofwel afgestorven weefsel. Onderhuids ontstaat aldus een met etter (pus) gevulde holte, ofwel een zweer. Uiteindelijk zal de steenpuist openbarsten en komt de pus naar buiten, hoewel in sommige gevallen het lichaam de steenpuist van binnenuit zuivert en opruimt.

Behaarde huid

Steenpuist (furunkel)

Een steenpuist (furunkel) vormt zich meestal op behaarde lichaamsdelen in combinatie met wrijving van kleren. Berucht zijn de liezen, billen, oksels, hals en neusvleugels. Het betreft een stafylokokkeninfectie die met name optreedt bij mensen met weinig weerstand door onder andere langdurige vermoeidheid, een slechte voedingstoestand, maar ook bij diabetes en bloedafwijkingen.

Karbonkel

Een karbonkel is een verzameling steenpuisten rondom enkele talgklieren of haarzakjes. Onderhuids dijen deze ontstekingshaarden uit. Er kunnen zich dan twee of meer koppen vormen die moeten ‘rijpen’ en dan opengaan.

  

Een steenpuist moet ‘rijpen’

In het merendeel van de gevallen zal een steenpuist binnen een week openbarsten en genezen. Hoe dieper in de huid zich de infectie bevindt, hoe langer dat proces kan duren, soms wel twee weken. Het rijpen van de steenpuist kan men bevorderen met bijvoorbeeld een warm kompres. Gebruik geen trekzalf of antiseptische middeltjes en crèmes. Ook geen natte verbanden. Als de steenpuist is opengebarsten, fixeert u er een steriel verband op, meer niet. Overigens is het niet goed om een steenpuist open te knijpen, de infectie kan zich dan verspreiden.

Hygiëne

Steenpuisten staan erom bekend dat ze zich gemakkelijk verspreiden onder huisgenoten door slechte handhygiëne, besmette handdoeken, enzovoorts. In dat opzicht is de werksituatie ook van belang. Steenpuisten kunnen een voedselvergiftiging veroorzaken. Gebruik dus eigen handdoeken en was vaak de handen.

Een steenpuist kan gevaarlijk zijn

Stafylokokken die de steenpuist veroorzaken kunnen in de bloedbaan terechtkomen en aldus een sepsis (bloedvergiftiging) tot gevolg hebben. Een steenpuist in het gezicht is sowieso gevaarlijker, met name als die bij de neusvleugels of zelfs in de neus verschijnt. Andere gevaarlijke plaatsen zijn de oksels, liezen en borsten indien men borstvoeding geeft. Ga naar de dokter als de steenpuist diep zit of onder een dikke huidlaag, zoals de rug. Ook bij jonge kinderen en bejaarden is het beter een arts te raadplegen. Ga ook naar de huisarts als er onderhuids rode strepen uitwaaieren vanaf de steenpuist, maar ook bij koorts, koude rillingen en gezwollen lymfklieren. Het risico is in die gevallen immers groot dat de ontsteking systemisch wordt (sepsis). Recidiverende steenpuisten wijzen vaak op een onderliggende aandoening.

Symptomen van een steenpuist

Een steenpuist ontwikkelt zich doorgaans in de loop van enkele dagen met onder andere de volgende symptomen:

• er verschijnt een rood bultje onder de huid;
• het gaat pijn doen en het voelt warm aan;
• het omliggende weefsel wordt rood;
• het bultje wordt steeds groter als gevolg van pusvorming;
• in het midden ervan vormt zich een gele of witte kop;
• doorgaans barst de steenpuist binnen een week open, waarna de huid geneest.

Wanneer moet ik naar de huisarts met een steenpuist?

Hoewel een steenpuist meestal vanzelf geneest, is het in sommige gevallen beter om naar de huisarts te gaan. De ontsteking kan dan gevaarlijk zijn:

• als de steenpuist erg pijn doet;
• als de steenpuist na 10-14 dagen niet genezen is;
• bij verminderde afweer, zoals een slechte voedingstoestand, kanker (chemotherapie) en bepaalde medicijnen, zoals prednison, maar ook bij drugs en alcoholisme;
• als de ontsteking groter wordt en zich verspreidt, zonder dat er zich een kop vormt;
• bij een karbonkel (negenoog);
• bij een steenpuist in het gezicht, zoals in de neus of op de neusvleugels;
• als u ooit een ontsteking van de hartklep hebt doorgemaakt;
• bij een hartkunstklep;
• bij kunstgewrichten van heup en knie;
• bij rode strepen die uitwaaieren vanaf de steenpuist;
• indien er zich gezwollen lymfklieren vormen, maar ook bij koude rillingen en koorts na het verschijnen van een steenpuist;
• als een steenpuist telkens terugkomt, ofwel recidiveert. Er kan dan sprake zijn van een onderliggende aandoening;
• bij jonge kinderen en bejaarden;
• als de milt verwijderd is;
• in alle gevallen waarbij u sterk twijfelt of de genezing van de steenpuist wel verloopt zoals het hoort.

Lees verder
> Hoesten - wanneer verwijst de huisarts u door
> Eerste bezoek aan de huisarts - anamnese en onderzoek
> Caissonziekte (decompressieziekte) - een verraderlijke aandoening
> Leven met angina pectoris - 10 tips & adviezen
> Diverticulose en diverticulitis - hinderlijk en gevaarlijk

Bronvermelding

. https://www.huidarts.com/huidaandoeningen/steenpuist-furunkel/

. https://www.apotheek.nl/klachten-ziektes/steenpuist

. https://www.gezondheidenwetenschap.be/richtlijnen/folliculitis-en-huidabces

Fotoverantwoording

. Inleidingsfoto: Verdy p, Public domain, via Wikimedia Commons

. User:Yeshrosh, CC BY 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by/4.0>, via Wikimedia Commons

. jfcherry, CC BY-SA 2.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0>, via Wikimedia Commons