A5A0C56B5243F86D4E229DD720350EA2 9ad20deef62a4765b51ec572bdd5abdd

08 juli 2023

Zijn NSAID's gevaarlijk?

NSAID’s zijn medicijnen die hoofdzakelijk worden ingezet bij pijn en reumatische klachten, waaronder ontstekingen van de gewrichten en spieren, ofwel bij het bestrijden van aandoeningen van het bewegingsapparaat. Voorbeelden van NSAID’s zijn de veelgebruikte diclofenac en ibuprofen. Sommige NSAID’s zijn vrij verkrijgbaar bij de drogist en worden ook voor andere klachten gebruikt, zoals hoofdpijn. Naast het pijnverlichtende effect zijn deze pijnstillers bovendien koortsverlagend. Gelet op de vaak niet geringe bijwerkingen is het belangrijk om het gebruik en de dosering van deze middelen regelmatig te heroverwegen. Wees ook bedacht op wisselwerkingen met andere medicijnen. NSAID’s versterken bijvoorbeeld de werking van bloedverdunners en kunnen bij onoordeelkundig gebruik gevaarlijk zijn.

Inhoud

* Wat zijn NSAID's
    * Recept
* Waar worden NSAID's voor gebruikt?
    * Ouderdomskwaaltjes
    * Pijnbestrijding
* De werking van NSAID's
    * Prostaglandinen
* Contra-indicaties
* NSAID's hebben veel bijwerkingen
* NSAID's tijdens de zwangerschap
    * Borstvoeding
* NSAID's bij kinderen
* Ouderen en NSAID's

Wat zijn NSAID’s

NSAID’s zijn inmiddels een begrip en zeer effectief, maar kunnen ook gevaarlijk zijn. Ze worden vaak geslikt voor aandoeningen waarvoor ze eigenlijk niet bedoeld zijn, zoals 'gewone' hoofdpijn en menstruatiepijn. NSAID is de afkorting van non-steroidal anti-inflammatory drugs, ofwel 'niet-steroide anti-inflammatoire geneesmiddelen'. Het zijn ontstekingsremmers, ofwel de zogeheten prostaglandinesyntheseremmers. Overigens wordt ook aspirine (acetylsalicylzuur) tot de NSAID’s gerekend, althans strikt genomen. Er zijn tal van NSAID’s op de markt, waarvan een deel en in een relatief lage dosering vrij verkrijgbaar is bij de drogist, zoals:
NSAID’s zijn in veel vormen op de markt. Variërend van injecties tot crèmes, gels en zetpillen. De meestgebruikte zijn echter de pillen en capsules, al dan niet met vertraagde afgifte waardoor ze tot 24 uur werkzaam zijn. Sommige NSAID’s zijn tot een bepaalde dosis zonder recept verkrijgbaar, zoals diclofenac en ibuprofen.

Waar worden NSAID’s voor gebruikt?

NSAID’s zijn ontstekingsremmende medicijnen. Op zeer effectieve wijze verminderen ze pijn, zwelling en koorts. Ze worden vaak voorgeschreven bij gewrichtsaandoeningen, zoals reuma, artritis, artrose, rugpijn, maar bijvoorbeeld ook bij menstruatiepijn.

Ouderdomskwaaltjes

Naast de aandoeningen waar NSAID’s feitelijk voor bedoeld zijn, wordt het middel - met name diclofenac  en ibuprofen - ook geslikt bij 'gewone' hoofdpijn, simpelweg om de proefondervindelijke effectiviteit ervan. In veel van deze gevallen helpt paracetamol niet of te weinig. De verleiding om een NSAID te slikken is dan ook groot. Vooral bij ouderen. Men voelt zijn lijf immers minder, wat ideaal is bij een middagje winkelen of urenlang in een stoel zitten op een verjaardagsfeest. De ouderdomskwaaltjes verdwijnen met andere woorden naar de achtergrond.

Pijnbestrijding

Hoewel NSAID’s zijn ingeburgerd in de ‘dagelijkse pijnbestrijding’ en relatief makkelijk worden geslikt, is het zaak om altijd met uw huisarts te overleggen als u een NSAID langer dan 2-3 weken wilt gebruiken. Pas ook op voor de beruchte medicijnafhankelijke hoofdpijn die ontstaat als u een NSAID voor langere tijd slikt. Probeer de dosering van NSAID’s altijd te verlagen zodra de pijn mindert. Ga dan over op bijvoorbeeld paracetamol of maak met de huisarts een pijnplan. Denk bovendien aan een gezonde leefstijl, zoals een gevarieerde voeding en voldoende lichaamsbeweging, die sowieso altijd invloed hebben op de pijnervaring. Schakel eventueel de hulp in van een psycholoog of fysiotherapeut. 

De werking van NSAID’s

NSAID's (non-steroidal anti-inflammatory drugs) remmen het enzym cyclo-oxygenase (COX). Dit enzym is onderverdeeld in COX-1 en COX-2. Cyclo-oxygenase speelt een rol bij het vrijkomen van prostaglandinen. Dit zijn hormoonachtige stoffen die van belang zijn bij tal van fysiologische processen, zoals koorts, pijn en bloedvatverwijding. Diclofenac, ibuprofen en soortgelijke pijnstillers remmen beide isovormen (COX-1 en COX-2) en worden niet-selectieve NSAID's genoemd. COX-1 heeft een natuurlijke maagbeschermende functie. Diclofenac grijpt tevens in op deze isovorm en veroorzaakt mede om die reden in veel gevallen maagklachten, zoals maagirritaties en maagbloedingen. Er worden ook selectieve NSAID's voorgeschreven. Ze grijpen alleen in op COX-2 en laten COX-1 ongemoeid, zoals etoricoxib en celecoxib. Hoewel de laatstgenoemde pijnstillers minder of geen maagklachten geven, is het risico op hartklachten groter.

Prostaglandinen

De werking van NSAID’s is gebaseerd op het verminderen van de productie van prostaglandinen. Dit zijn lichaamseigen stoffen die pijn veroorzaken als gevolg van weefselbeschadiging of irritatie en een ontstekingsreactie in gang zetten. Prostaglandinen verwijden de bloedvaten op die plaats. Hierdoor treedt vocht uit. NSAID’s beperken de productie van deze lichaamseigen stoffen en verminderen aldus de ontstekingsreactie. Doordat de vaten niet of in mindere mate ‘lekken’, neemt ook de roodheid en zwelling af (ontstekingsreacties).

Contra-indicaties

Onder andere de volgende aandoeningen, klachten en omstandigheden vormen een contra-indicatie bij het voorschrijven van NSAID’s. Een greep hieruit:
  • hartproblemen, waaronder angina pectoris (hartkramp), decompensatio cordis (hartfalen) en hartritmestoornissen, en bij een voorgeschiedenis van cardiovasculaire problemen;
  • slechte bloeddoorstroming in de benen;
  • doorgemaakte beroerte of TIA;
  • hoge bloeddruk;
  • lever- en nierinsufficiëntie;
  • darmaandoeningen, zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa;
  • maagaandoeningen;
  • zwangerschap;
  • borstvoeding;
  • infecties;
  • bepaalde medicijnen, waaronder bloedverdunners.

NSAID’s hebben veel bijwerkingen

Veel bijwerkingen zijn mede afhankelijk van het soort NSAID dat men slikt, zoals COX 1- of 2-remmers. Het maagslijmvlies kan dan in meer of mindere mate geïrriteerd raken. Selectieve cyclo-oxygenaseremmers (COX 2-remmers) hebben deze bijwerkingen minder. Allergische reacties uiten zich vaak in huiduitslag en lichtgevoeligheid. Bij astma of nieraandoeningen kunnen de klachten toenemen. De onderstaande opsomming van mogelijke bijwerkingen van NSAID’s hoeven niet bij iedereen op te treden. Bepaalde neveneffecten komen veel voor, andere zijn zeldzamer:
  • maag-darmklachten, zoals obstipatie, diarree en winderigheid, maar ook zuurbranden, maagpijn en misselijkheid;
  • verhoogde bloeddruk;
  • duizeligheid;
  • visusstoornissen;
  • enkeloedeem;
  • vermoeidheid;
  • nierinsufficiëntie;
  • huiduitslag;
  • leukopenie, ofwel een verlaging van het het aantal witte bloedcellen;
  • hartproblemen, zoals een snelle pols (sinusritme), hartritmestoornissen zoals atriumfibrilleren, en angina pectoris;
  • hooikoortsachtige verschijnselen;
  • oorsuizen;
  • angststoornissen;
  • prikkelhoest;
  • spierzwakte (armen en benen);
  • slapeloosheid;
  • droge mond;
  • veranderd bloedbeeld;
  • spierpijn of -kramp;

NSAID's tijdens de zwangerschap

Ontstekingsremmers, zoals diclofenac, ibuprofen en naproxen, kunnen de vruchtbaarheid verstoren. Het advies is dan ook om NSAID's in elk geval tijdens de vruchtbare periode niet in te nemen. Gebruik met name diclofenac liever niet tijdens de zwangerschap, tenzij uw arts anders voorschrijft. Het gebruik van diclofenac kan schadelijk zijn voor het ongeboren kind.

Borstvoeding

Vraag bij borstvoeding eerst advies aan uw huisarts. Over het algemeen wordt het gebruik van NSAID’s bij borstvoeding afgeraden. De hoeveelheid NSAID’s die uitgescheiden wordt in de moedermelk is gering en heeft volgens deskundigen geen schadelijke invloed bij een normale dosering. Toch kan men beter het zekere voor het onzekere nemen, en altijd in overleg met de huisarts.


NSAID's bij kinderen

NSAID’s worden in principe alleen voorgeschreven bij reumatische aandoeningen. Ook aan kinderen, zoals bij chronisch jeugdreuma en reumatoïde artritis. De huisarts of specialist bepaalt de dosis en wijze van toediening van een NSAID. Let op de bijwerkingen en geef ze meteen door aan de arts. Geef nooit op eigen houtje een NSAID aan uw kind bij andere klachten of pijntjes.

Ouderen en NSAID’s

Bij ouderen dient men extra voorzichtig te zijn. Over het algemeen nemen ouderen meer medicijnen, waaronder pijnstillers. Ook zijn bij hen de nier- en leverfuncties in veel gevallen ongemerkt achteruitgegaan. NSAID’s worden dan trager uitgescheiden en versterken aldus de werking ervan. Als zelfzorgmedicijn, dus op eigen initiatief, is het gebruik van NSAID’s bij deze leeftijdsgroep sterk af te raden, gelet ook op de mogelijkheid dat de huisarts of specialist medicijnen heeft voorgeschreven die een negatieve wisselwerking hebben met NSAID’s.

Lees verder
> Celecoxib - pijnstiller bij artrose en reumatoïde artritis
> Wat is het verschil tussen opioïden en niet opioïde pijnstillers
> Veel lichaamsbeweging is gezond voor ouderen


Bronvermelding:
. https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/groepsteksten/nsaid_s__overige
. http://www.pijn.nl/behandelingen/medicamenteuze-behandeling/anti-inflammatoir.html
. https://nl.wikipedia.org/wiki/NSAID%27s

Fotoverantwoording
. Christine Dela Cerna, CC BY-SA 3.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0>, via Wikimedia Commons
. MorgueFile : see [1], CC BY-SA 3.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0>, via Wikimedia Commons
. Tom Varco, CC BY-SA 3.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0>, via Wikimedia Commons
. Ragesoss, CC BY-SA 3.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0>, via Wikimedia Commons
Gepost door op
Labels:

Geen opmerkingen:

Een reactie posten

Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.