Hoesten - wanneer verwijst de huisarts u door

Hoesten is een luchtwegreactie op irriterende stoffen. Of het betreft een infectie. Veel aandoeningen beginnen met een kriebelhoest of droge hoest. De beruchte rokershoest heeft chronische bronchitis en longemfyseem als complicaties, wat doorgaans gepaard gaat met kortademigheid. Ook is er het bekende nerveuze hoestje. Zo zijn er tal van soorten hoest. Uw eerste bezoek aan de huisarts zal in het teken staan van uitsluiten waar de hoest vandaan komt. Betreft het een gewone verkoudheid of een gevaarlijke longembolie? De huisarts moet het klachtenpatroon in kaart brengen om te bepalen of hij de hoestklacht zelf kan behandelen of dat hij u doorverwijst naar de specialist, zoals bij hartfalen en een longembolie. De huisarts heeft de kennis om op adequate wijze die verschillen te zien. In sommige gevallen verwijst de huisarts met spoed door naar de specialist of hij laat zelfs een ambulance komen. Een kijkje in de keuken van het veelzijdige takenpakket van de huisarts.

Inhoud

* Droge of natte hoest?

* Van griep tot COPD

    * Rokershoest

* Wanneer naar de huisarts bij hoesten

* Hoesten - waar let de arts op?

* Diagnose

    * Benauwd

* Spoed, dringend of overleg?

    * Spoed

    * Dringend consult

    * Overleg

Droge of natte hoest?

Hoesten is een reflex. Het beschermt de luchtwegen die zichzelf op die manier voortdurend reinigen. Allereerst moet gezegd zijn dat een incidentele hoest heel normaal is. Stofdeeltjes en slijm worden met behulp van het trilhaarepitheel naar het strottenhoofd gewerkt. Dit voorkomt dat overtollig slijm en stof dieper in de luchtwegen wegzakken. De huisarts zal bij u meteen merken of het een droge of natte hoest betreft. In het overgrote deel van de gevallen zijn de hoestklachten van korte duur. Het kan echter ook zijn dat er een ernstige aandoening aan ten grondslag ligt die onmiddellijk medisch ingrijpen vereist, zoals een longembolie of longontsteking.

Van griep tot COPD

Longen

Een longontsteking (pneumonie) kan de oorzaak zijn van een heftige, persistente, bijna chronische hoest, waarbij een bacteriële infectie een rol is gaan spelen, vaak als gevolg van een verwaarloosde griep. Mogelijk betreft het een chronische bronchitis, en in zeldzame gevallen tuberculose. Indien de huisarts een piepende ademhaling opmerkt, wat gepaard gaat met kortademigheid, zal hij in eerste instantie denken aan bijvoorbeeld astma. Een rokershoest wijst vaak op COPD.

Rokershoest

Inzake een rokershoest wil de huisarts ook weten of de hoestklachten vrij recent zijn begonnen of dat u er al langer last van hebt, wat kan duiden op longkanker. Ook een pleuritis veroorzaakt hoestklachten, naast astma cardiale en hartfalen (decompensatio cordis). Bovendien kan hoesten een bijwerking zijn van sommige medicijnen. De huisarts zal deze en nog veel meer factoren meewegen bij een voorlopige diagnose van de hoest. En of hij die zelf kan behandelen of dat hij u met spoed doorverwijst naar de specialist.

Wanneer naar de huisarts bij hoesten

Weet dat hoesten in het merendeel van de gevallen van onschuldige en voorbijgaande aard is, zoals bij een gewone verkoudheid, griep, een pollenallergie of als u bijvoorbeeld in een stoffige ruimte bent geweest. Het is echter belangrijk om te weten bij welke verschijnselen u beter naar de huisarts kunt gaan. Zoals bij een kriebelhoest die maar niet overgaat, een blafhoest, een natte hoest die u al weken stoort, een wekenlange verkoudheid of griepklachten die steeds erger lijken te worden. Het is dan zaak om medisch advies in te winnen. Enkele belangrijke signalen zijn:

• als u kortademig bent;
• de hoest is na een week erger geworden (ook bij een bronchitis);
• indien de hoest felle steken in de borst veroorzaakt;
• als het sputum bloed bevat (opgehoest slijm);
• als er sprake is van cyanose (blauwzucht);
• bij (hoge) koorts;
• als u een snelle pols (tachycardie) hebt, in samenhang met de hoestklachten.

Hoesten - waar let de arts op?

De huisarts zal een anamnese afnemen. Als u hoestend binnenkomt, weet hij meteen al welke hoest het is: een droge of natte blafhoest, een kriebelhoest of nerveuze hoest. Bij longemfyseem zullen de schouders meer of minder opgetrokken zijn om meer lucht te krijgen, wat gepaard gaat met kortademigheid. Zo zijn er tal van andere factoren die de arts meeweegt. De meeste hoestklachten zijn hinderlijk, maar onschuldig in vergelijking met wat er mis kan zijn. De huisarts mag een longontsteking immers niet over het hoofd zien. Dat geldt ook voor bijvoorbeeld een pleuritis (borstvliesontsteking), astma cardiale, longkanker of een longembolie.

 

Diagnose

Bij de anamnese krijgt de arts al een indruk van u. Ziet u er ziek uit, bleek of juist grauw? Bent u traag, suffig, opgewekt of heel bang voor wat er mis kan zijn? Hij zal opmerken hoe snel u ademt, en of u een snelle pols hebt. Ook zal hij de bloeddruk meten en misschien zelfs een ecg maken als daar aanleiding toe is. Bij verkoudheidsklachten zal de arts de oren, keel en neus inspecteren voor het bepalen van de medicatie. Ook zal hij of zij met de stethoscoop naar uw longen en hart luisteren.

Benauwd

De huisarts ziet zich dus voor de taak gesteld om uw hoestklachten in kaart te brengen. Hij zal u vragen hoelang u al hoest, of het een droge of natte hoest is (als de arts het hoesten al niet gehoord heeft). En hoe het hoesten van binnen aanvoelt. Of u koorts hebt (of verhoging) en het sputum bloedspoortjes bevat. Belangrijk is ook om te weten of ademhalen pijn doet. En of u zittend minder benauwd bent dan liggend. Na al deze vragen komt de arts tot een voorlopige diagnose, die met onderzoek bevestigd wordt.

Spoed, dringend of overleg

De huisarts zal in het merendeel van de gevallen snel in de gaten hebben waar de hoest vandaan komt. Een ervaren arts komt tot een evaluatie, zal de mogelijke complicaties van de hoestklachten herkennen en het verdere beleid bepalen. Aan bepaalde signalen merkt de huisarts of er meteen specialistische hulp moet komen of dat hij de aandoening zelf kan behandelen. De criteria zijn spoed, dringend of overleg.

Spoed

Stethoscoop

Bij spoed moet er onmiddellijk medische hulp komen. De belangrijkste signalen zijn:

• hoesten en kortademig in rust;
• cyanose;
• hartklachten;
• hoge koorts;
• opgeven van veel bloed (dus niet slechts bloedspoortjes in het sputum);
• bij een kind dat zeer kortademig is, hoge koorts heeft en daarnaast niet of zeer moeizaam kan slikken.

Dringend consult

Een dringend consult is gewenst bij belangrijke symptomen, waaronder:

• als hoesten pijn doet;
• als inademen eveneens pijnlijk is;
• ophoesten van bloedspoortjes in het sputum;
• bij een piepende ademhaling, kortademigheid in rust en bij geringe inspanning;
• bij koorts hoger dan 38 °C die langer dan 3 dagen duurt, al dan niet met koortsvrije perioden;
• bij een kind dat bekend is met een eerdere longontsteking of bronchitis.

Overleg

• als de hoest chronisch is, en langer dan 3 weken duurt;
• als het hoestpatroon verandert;
• als het een zuigeling of bejaarde betreft;
• als de weerstand van de patiënt sterk verminderd is;
• bij astma, COPD, of bij medicijnen voor het hart;
• als men steeds meer afvalt.

Lees verder
> Eerste bezoek aan de huisarts - anamnese en onderzoek
> Hoogteziekte (bergziekte) - oorzaken, symptomen en preventie
> Röntgenfoto - werking, toepassing, risico's en werkwijze
> Lage bloeddruk (hypotensie) - niet altijd onschuldig
> Angina pectoris vaak voorbode van hartinfarct

Bronvermelding

. https://www.longfonds.nl/zijn-mijn-klachten-erg/ik-moet-veel-hoesten

. Inwendige geneeskunde, 'ziekten van longen luchtwegen en pleura,  H. Hazelhorst, Uitgeverij Spruyt & Van Mantgem, Leiden

Fotoverantwoording

. Inleidingsfoto:Kritzolina, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, via Wikimedia Commons

. Patrick J. Lynch, medical illustrator, CC BY 2.5 <https://creativecommons.org/licenses/by/2.5>, via Wikimedia Commons

. GabboT, CC BY-SA 2.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0>, via Wikimedia Commons

. HujiStat, Public domain, via Wikimedia Commons