A5A0C56B5243F86D4E229DD720350EA2 9ad20deef62a4765b51ec572bdd5abdd

20 november 2021

Victor van Marseille - beschermheilige van de korenmolenaars

De Rooms-Katholieke Kerk telt honderden beschermheiligen, zowel mannen als vrouwen. Velen stierven de martelaarsdood in de eerste eeuwen na Christus. Ze stonden pal voor hun geloof en moesten dat met de dood bekopen. Victor van Marseille was een officier in het Romeinse leger tijdens de heerschappij van keizer Maximianus, die regeerde van 286 tot 305. Maximianus vormde een tweemanschap met keizer Diocletianus, die een van de gruwelijkste christenvervolgingen uit de Romeinse tijd inluidde. Victor van Marseille hielp christenen waar en wanneer hij maar kon. Uiteindelijk werd hij ca. 290 door de prefecten ter dood veroordeeld en tussen twee molenstenen verbrijzeld. Zijn gedenkdag is 21 juli. Victor van Marseille is de beschermheilige van de korenmolenaars en wapensmeden. Zijn voorspraak geldt onder andere ook bij onweer en bliksem. In de iconografie is hij doorgaans afgebeeld als Romeins legioensoldaat.

Inhoud

* Standvastig in het christelijk geloof
* Romeinse dwingelandij
    * Verraden
* Het leven van Victor van Marseille
    * Jupiter
* Keizer Diocletianus en keizer Maximianus
    * Oostelijk en westelijk deel van het Romeinse Rijk
* Dood van Victor van Marseille
    * Engelen
    * Kruisiging
    * Molenstenen
* Verering
    * Patronaten
* Relieken
* Attributen en iconografie

Standvastig in het christelijk geloof

Victor van Marseille had zijn tijd niet mee, maar liet zich niet tegenhouden. Als legionair in het Romeinse leger was het al zeer precair om in het geheim christenen te helpen. Hij ging echter zelfs van deur tot deur om zijn medegelovigen te bemoedigen en te motiveren om standvastig te blijven in hun geloof. Victor van Marseille leefde eind derde eeuw. In die periode vonden er in het hele Romeinse Rijk heksenjachten plaats tegen christenen.

Romeinse dwingelandij

Victor van Marseille
De hervormer keizer Diocletianus (244-311) stond bekend om de meedogenloze vervolging van christenen en had zijn medekeizer en vriend Maximianus (250-310) in Marseille gestationeerd, waar Victor van Marseille gelegerd was. Maximianus had het bloed van het Thebaanse Legioen en hun commandant Mauritius van Agaunum aan zijn handen en regeerde inmiddels met ijzeren hand in het westelijk deel van het keizerrijk.

Verraden

Victor van Marseille evangeliseerde in een wespennest van Romeins religieus conservatisme en stimuleerde zowel legionairs als burgers om in deze moeilijke tijden vast te houden aan hun geloof, om het tijdelijke leed en de pijn te accepteren en uit te zien naar de eeuwige liefde in de hemel. Hij vroeg hen niet te zwichten voor de Romeinse dwingelandij, geen publieke offers te brengen aan de Romeinse afgoden en dus niet hypocriet te zijn. Als officier in Romeinse legioenen, hoewel niet bekend is welke legeronderdelen dat waren, werd hij waarschijnlijk verraden. Maar het kon ook zo zijn dat hij te openlijk te werk ging. Op 21 juli ca. 290, tevens zijn gedenkdag, stierf hij een gruwelijke marteldood.

Het leven van Victor van Marseille

Er zijn weinig historische gegevens bekend van Victor van Marseille, beschermheilige van de (koren)molenaars. Volgens sommige bronnen was hij een Egyptenaar, ingelijfd in het Romeinse leger. Uiteindelijk maakte hij carrière als officier in een van de vele legioencohorten, waarschijnlijk als centurio waarbij hij het bevel kreeg over 80 tot 100 manschappen waaruit een cohort bestond.

Jupiter

Victor van Marseille werd gevangengenomen tijdens een bezoek van keizer Maximianus aan Marseille. Hij weigerde toen openlijk om offers te brengen aan de Romeinse goden, wat hij afgoderij noemde. Ten overstaan van zijn berechters zou hij een standbeeld van de god Jupiter hebben omgeschopt. Berecht door twee prefecten ondergingen hij en drie legermaten (Longinus, Alexander en Felicianus) de marteldood en werd hij door allerlei miraculeuze omstandigheden ook wel ’de man die niet kon sterven' genoemd.

Keizer Diocletianus en keizer Maximianus

Het lijdensverhaal van Victor van Marseille speelde zich af in een tijd dat keizer Gaius Aurelius Valerius Diocletianus (244-311) aan de macht was. Hij regeerde van 284 tot 305 en was een keizer die veel financiële en martiale hervormingen op zijn naam had staan. Een hervormer dus, maar niettemin zeer conservatief in levensbeschouwelijk opzicht. Hij besefte dat in de afgelopen eeuwen het christendom steeds meer aan invloed had gewonnen. Om het tij te keren luidde hij met tal van edicten enkele van de bloedigste christenvervolgingen uit de Romeinse tijd in. In dat opzicht bleven de zuiveringen in het leger niet onopgemerkt, getuige de complete uitroeiing van het (christelijke) Thebaanse Legioen, onder leiding van Mauritius van Agaunum, beschermheilige van de infanteristen. Ook medekeizer Maximianus speelde een grote rol in deze slachtpartij.

Oostelijk en westelijk deel van het Romeinse Rijk

Aan het begin van Diocletianus' regeerperiode benoemde hij een medekeizer, aangezien het Romeinse Rijk inmiddels aan alle kanten oncontroleerbaar was uitgedijd. Die keizer, tevens een vriend van Diocletianus, was Marcus Aurelius Valerius Maximianus Herculius (250-310), die regeerde van 286 tot 305. Diocletianus zwaaide de scepter over het oostelijk deel van het Rijk, en Maximianus regeerde over het westelijk deel waardoor hij regelmatig opdook in Marseille, toentertijd Massilia genoemd.

Dood van Victor van Marseille

Victor van
Marseille
Samen met drie legermaten werd Victor van Marseille opgepakt en berecht. Over deze berechting zijn twee zogeheten Acta bekend, hoewel over de historiciteit ervan de meningen verdeeld zijn. Mogelijk zijn bepaalde optekeningen gelardeerd met de geloofsovertuiging van de auteurs. Victor van Marseille was zeer gedreven in zijn drang tot evangelisatie. Dat had onder andere te maken met het feit dat de benoeming van keizer Maximianus niet veel goeds voorspelde voor de christelijke gemeenschappen. Vandaar dat Victor de christenen persoonlijk opzocht om hen te bemoedigen en aan te sporen om in de moeilijke tijd die hen te wachten stond pal te staan voor het eeuwige leven van liefde in de hemel.

Engelen

Victor van Marseille werd voorgeleid bij de prefecten Asterius en Autychius, die hem vervolgens naar keizer Maximianus leidden, aangezien Victor een legerofficier was. Nadat de aanklacht was uitgesproken, liet Maximianus hem eerst opsluiten en martelen met stokslagen om hem tot inkeer te brengen. Toen de prefecten opnieuw een waslijst aan aanklachten hadden voorgelezen, waaronder het niet langer aannemen van soldij, een ontsnappingspoging uit de gevangenis en het openlijk bekeren van legionairs en burgers, bracht Victor te berde dat hij geen soldaat van deze wereld meer was. Volgens de prefecten zou hij de soldaten die hem bij de gevangenis bewaakten ter plekke tot het
christendom hebben bekeerd. Victor stelde dat engelen de gevangenisdeur voor hem hadden geopend, opdat hij ‘s nachts de zieken en medechristenen kon bezoeken, zoals hij altijd had gedaan.

Kruisiging

Zijn drie bekeerde legermaten Longinus, Alexander en Felicianus werden onthoofd toen ze als boetedoening niet voor de Romeinse goden wilden offeren. Voor Victor begon een ware martelgang. Aan handen en voeten gebonden sleepte men hem door de straten van Marseille. Van alle kanten klonk gejuich. Toen hij daarna weer voor keizer Maximianus werd geleid, begon Victor te preken en lofliederen te zingen. De keizer stelde hem voor de keuze: de Romeinse goden eren of de dood. Victor antwoordde: ‘Ik heb de keizer altijd gediend en op mijn manier offers gebracht voor zijn welzijn en voor het Rijk. Als u het zo stelt, houd ik voet bij stuk en blijf ik trouw aan Jezus.' In een van de Acta wordt gesuggereerd dat een van de prefecten (Asterius) hem per se wilde laten kruisigen. Hierin schemert de geloofsovertuiging van de Acta-schrijver door en wordt de gelijkenis met Jezus Christus steeds duidelijker. Toen Victor levend van het kruis werd gehaald, straalde zijn gezicht (volgens een Acta).

Molenstenen

Na de kruisiging gooiden de beulen hem opnieuw in de gevangenis. Volgens de legende ging die nacht plotseling de deur open en scheen een helder licht in zijn kerker, zo fel als zonlicht. Toen Victor de volgende ochtend weer voor Maximianus werd geleid, zou hij naar verluidt het standbeeld van Jupiter omver hebben geschopt, ondanks zijn verminkingen. Als reactie werd zijn voet ter plekke afgehakt. Ook verspeelde hij daarmee definitief de kans om zijn leven als officier in het Romeinse leger te sparen. Maximianus veroordeelde hem ter dood door verbrijzeling tussen molenstenen in een rosmolen. Aldus geschiedde. Wonderwel braken de molenstenen en overleefde Victor het. In de Acta staat dat zijn botten werden gebroken ‘als goddelijk graan’. 'De man die niet kon sterven' werd uiteindelijk onthoofd.

Verering

De gedenkdag van Victor van Marseille is 21 juli. Naar verluidt werden de stoffelijke resten van Victor in een grot begraven, overgebracht door christenen nadat de lijken van Victor en zijn drie bekeerde legermaten eerst in een baai waren geworpen. Volgens een andere bron hadden engelen de lijken naar de grot gedragen. De monnik Johannes Cassianus (360 - 435) liet later een klooster bouwen op de plaats waar de lichamen van Victor van Marseille en de soldaten Longinus, Alexander en Felicianus werden begraven. Ook verscheen er een benedictijnenabdij en een basiliek: de beroemde Abbay Saint-Victor in Marseille.

Patronaten

Victor van 
Marseille
Victor van Marseille is de patroonheilige van onder andere Tallinn (Estland). Ook is hij de beschermheilige van de molenaars en wapensmeden. Maar ook van de zeelieden, wellicht door de nabijheid van de haven van Marseille. In het museum Hof van Busleyden, in het Belgische Mechelen, wordt de legende van Victor van Marseille treffend in beeld gebracht met behulp van acht panelen, vervaardigd voor de Mechelse Orde van de Victorinnen. De maker van dit kunstwerk is onbekend. De beeltenis van Victor van Marseille staat ook op de vensterbank van de Leeuwenmolen in Maastricht.

Relieken

De afgehakte voet van Victor van Marseille werd aanvankelijk bewaard in de St-Victorsabdij in Parijs, op de linkeroever van de Seine in het 5de Arrondissement. Ten tijde van de Franse Revolutie (1789) is het relikwie overgebracht naar de Eglise Saint-Nicolas de Chardonnet, een nabijgelegen kerk. Het betreft een kostbaar reliek dat dankzij een schenking in Parijs terechtkwam. Door de eeuwen heen zijn veel relieken van Victor van Marseille over heel Europa verspreid.

Attributen en iconografie

Victor van Marseille wordt doorgaans afgebeeld als legionair in het Romeinse leger. In de meeste gevallen in volle wapenuitrusting met helm en de martelaarspalm. Soms ook in burgerkledij, en samen met de cipiers die hij bekeerd had. Op de achtergrond bevindt zich vaak een (ros)molen, soms alleen molenstenen.

Lees verder
> Is er verschil tussen zaligverklaring en heiligverklaring?
> Simeon de Styliet (de Oudere) - beschermheilige van de herders
> Mauritius van Agaunum - beschermheilige van de infanteristen
> Focas van Sinope - beschermheilige tegen slangenbeten


Bronvermelding
. http://www.molen.actiefsomeren.nl/heilige-victor/
. https://nl.wikipedia.org/wiki/Maximianus
. https://www.hofvanbusleyden.be/sint-victor-heeft-het-niet-makkelijk-gehad
. https://www.heiligen.net/heiligen/07/21/07-21-0288-victor.php

Fotoverantwoording
. Ellywa, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, via Wikimedia Commons
. Ad Meskens, CC BY-SA 3.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0>, via Wikimedia Commons
. Quistnix at Dutch Wikipedia, CC BY-SA 2.5 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.5>, via Wikimedia Commons

Geen opmerkingen:

Een reactie posten

Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.