Prikkelbaredarmsyndroom (PDS) - oorzaken, symptomen, diagnose, behandeling

Buikpijn met afwisselend obstipatie en diarree. Het zijn de karakteristieke symptomen van PDS. In veel gevallen ontwikkelt deze chronische darmstoornis zich tussen het 20ste en 30ste jaar. De aandoening komt vaker voor bij vrouwen en frequenter in bepaalde families. De triggers zijn met name sommige voedingsmiddelen en stress. PDS, ofwel ‘spastisch colon’, ontstaat dikwijls na een darminfectie. De behandeling van deze chronische stoornis van de darmperistaltiek is niet eenduidig: wat bij de een werkt, werkt bij de ander niet. Vaak moet men leren leven met deze aandoening en er het beste van maken door allerlei zaken uit te proberen, zoals een verandering in de leefwijze en in het voedingspatroon. Het prikkelbaredarmsyndroom is zeer hinderlijk. De klachten kunnen afnemen dankzij een aantal tips en adviezen… en door ervaring wijs worden.

Inhoud

* Wat is het prikkelbaredarmsyndroom?

    * Vaker bij vrouwen

* Oorzaken van het prikkelbaredarmsyndroom (PDS)

    * Stress en voeding

* Symptomen van het prikkelbaredarmsyndroom (spastisch colon)

* Diagnose

    * Voedsel- en lactose-intolerantie

* Behandeling

    * Ermee leren leven?

Wat is het prikkelbaredarmsyndroom?

PDS is hinderlijk. De klachten kunnen mild of ‘ernstig’ zijn, waardoor niet iedereen ermee naar de huisarts gaat. Een ‘spastisch colon’ omvat een complex van symptomen of klachten. Bij deze dikkedarmaandoening is de colonperistaltiek chronisch verstoord, waardoor buikpijn optreedt in combinatie met obstipatie of diarree en soms ook winderigheid.

Vaker bij vrouwen

Het prikkelbaredarmsyndroom komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen en ontwikkelt zich doorgaans voor het 30ste levensjaar. Het is echter geen gevaarlijke aandoening, eerder hinderlijk. Indien de klachten ernstig zijn, kan de aandoening sociaal gezien zelfs zeer disruptief zijn.

Oorzaken van het prikkelbaredarmsyndroom (PDS)

De precieze oorzaken van het prikkelbaredarmsyndroom (PDS), ofwel 'spastisch colon', zijn grotendeels nog in nevelen gehuld. Zeker is echter dat het in bepaalde families simpelweg vaker voorkomt. Kenmerkend is de verstoorde peristaltiek. Nadat alle andere mogelijke oorzaken zijn uitgesloten - zoals colitis ulcerosa, de ziekte van Crohn, diverticulose, parasieten (o.a. wormen), afwijkingen van de darmflora of een tumor - staat de huisarts/specialist vaak ‘voor een raadsel’ en schaart het syndroom onder de noemer onverklaarbare darmaandoening omdat er geen specifieke oorzaak gevonden kan worden.

Stress en voeding

Dunne- en dikkedarm

Soms ontwikkelt PDS zich na een gastro-intestinale aandoening. Ook stress kan een trigger zijn, net als bepaalde voedingsmiddelen, waaronder fruit, producten met sorbitol of vette maaltijden. In veel gevallen komt het erop neer dat na grondig onderzoek de patiënt moeten leren leven met deze aandoening, die wel behandeld maar niet genezen kan worden.

Symptomen van het prikkelbaredarmsyndroom (spastisch colon)

De klachten treden in sommige gevallen met tussenpozen op, waarbij iemand gedurende een periode min of meer klachtenvrij is. In ernstige gevallen maakt de aandoening het (sociale) leven van de patiënt tot op hoge leeftijd zuur. Het prikkelbaredarmsyndroom - van mild tot heftig - gaat veelal gepaard met een reeks symptomen (syndroom), die echter niet bij iedereen hoeven op te treden.

• winderigheid;
• diarree;
• obstipatie;
• misselijkheid en soms braken;
• vaak een vol gevoel tijdens de maaltijd;
• altijd de indruk dat 'er nog iets zit' en dan aandrang voelt;
• slijm bij de ontlasting.

Diagnose

Er is geen specifieke medische test waarmee de arts het klachtenpatroon kan duiden en diagnosticeren. Wel zijn er tal van onderzoeksmethoden beschikbaar, variërend van ontlastingonderzoek tot gastroscopie en een CT-scan. Maar lang niet al deze onderzoeken zijn nodig. Er zijn indicaties voor verder onderzoek naar een onderliggende aandoening, zoals bloed bij de ontlasting, koorts en gewichtsverlies. Afhankelijk van bepaalde aanwijzingen en het eerste routineonderzoek kan de arts al snel tot de conclusie komen dat het om het prikkelbaredarmsyndroom gaat.

Voedsel- en lactose-intolerantie

Bij een ‘normaal’ beloop en normale bevindingen is er geen aanvullend onderzoek nodig. In andere gevallen zullen onderliggende aandoeningen moeten worden uitgesloten, zoals symptomen die wijzen op de ziekte van Crohn. Ook kan er sprake zijn van een darmtumor. Verder kunnen voedsel- en lactose-intolerantie dezelfde symptomen hebben als het prikkelbaredarmsyndroom.

Behandeling

Het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) is als zodanig geen ernstige, maar wel een hinderlijke aandoening, die meestal ook sociale gevolgen heeft. Verandering van het voedselpatroon, dieet en ontspanningsoefeningen, zoals yoga, bieden vaak voor een deel al soelaas. Indien de symptomen ernstiger zijn, is een consult bij de huisarts de aangewezen weg. Medicijnen zullen de aandoening niet verhelpen, maar kunnen wel belangrijk zijn bij onder andere diarree en obstipatie. Vergeet niet dat het prikkelbaredarmsyndroom een chronische aandoening is die dus niet overgaat, maar waarbij de klachten bij het voortschrijden van de jaren waarschijnlijk wel zullen verminderen.

Ermee leren leven?

Maag-darmstelsel

Doorgaans zal men voor een groot deel moeten leren leven met het prikkelbaredarmsyndroom. Met behulp van tips en adviezen, en door ervaring wijs geworden, kan men de hinderlijkheid zoveel mogelijk beperken. Denk daarbij aan een vezelrijke voeding tot minder gekruid eten, matiging in koffie en thee, eventueel een FODMAP-beperkt dieet, maar ook probiotica en acupunctuur kunnen nuttig zijn, naast uiteraard een gezonde leefwijze (meer bewegen, stoppen met roken, regelmatig eten, meditatie, tai chi en yoga).

Lees verder
> Leven met het prikkelbaredarmsyndroom - 7 tips & adviezen
> Brandend maagzuur (reflux) - oorzaken, symptomen en behandeling
> Diverticulose en diverticulitis - hinderlijk en gevaarlijk
> Röntgencontrastfoto - werking, toepassingen, risico's en werkwijze
> Eerste bezoek aan de huisarts - anamnese en onderzoek

Bronvermelding

. Inwendige geneeskunde, 'Ziekte van het maagdarmkanaal', H. Hzelhorst, Spruyt & Van Mantgem, Leiden

. https://www.mlds.nl/chronische-ziekten/pds-prikkelbare-darm-syndroom/

. https://www.gezondheidenwetenschap.be/richtlijnen/prikkelbaredarmsyndroom-pds

Fotoverantwoording

. Inleidingsfoto: Prikkelbaredarmsyndroom (PDS); https://www.myupchar.com/en, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, via Wikimedia Commons

. Darko Djurin (https://pixabay.com/en/users/derneuemann-6406309/), CC0, via Wikimedia Commons

. DBCLS 統合TV, CC BY 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by/4.0>, via Wikimedia Commons. 

. Darnyi Zsóka, Public domain, via Wikimedia Commons. LadyofHats, Public domain, via Wikimedia Commons

. LadyofHats, Public domain, via Wikimedia Commons