Angina pectoris vaak voorbode van hartinfarct

Angina pectoris betekent pijn op de borst of hartkramp. Het is een kwaal die doorgaans bij inspanning optreedt en weer verdwijnt als men zich rustig houdt, of als de emoties wegebben. Naarmate men ouder wordt, loopt men meer risico. Angina pectoris komt tot het 60ste levensjaar voornamelijk bij mannen voor. Er is sprake van een erfelijkheidsfactor. De leefwijze omvat een aantal risicofactoren die van grote invloed zijn, zoals roken, overgewicht en te weinig beweging. Bij een progressieve vernauwing van de kransslagaderen is angina pectoris vaak de voorbode van een hartinfarct. Het is dus belangrijk om met deze klachten altijd naar de huisarts te gaan.

Inhoud

* Wat is angina pectoris (pijn op de borst)

    * Inspanning

* Oorzaken van angina pectoris

    * Hoog cholesterol

    * Andere oorzaken

    * Quasi angineuze klachten

* Symptomen van angina pectoris

    * Karakteristieke symptomen

* Diagnose

* Behandeling

    * Bypassoperatie

Wat is angina pectoris (pijn op de borst)

Het begrip ‘angina pectoris’ is afkomstig uit het Latijn. Angina betekent ‘pijn’ en pectoris wil zeggen ‘borst’ of ‘borstkas’. Angina pectoris ontstaat wanneer er zodanig veel van de hartspier wordt gevraagd dat de kransslagaderen in gebreke blijven en niet voldoende zuurstof en brandstof voor de hartspiercellen kunnen leveren. In de beginfase zal de pijn bij rust snel verminderen.

Inspanning

Ecg (elektrocardiogram)

Bij een vernauwing van de kransslagaderen doet dit probleem zich eerder voor bij inspanning of heftige emoties dan in rust. Zowel mannen als vrouwen kunnen er last van krijgen. Onder de zestig jaar treedt deze aandoening echter vaker bij mannen op. Het hormoon oestrogeen biedt bij vrouwen namelijk bescherming. Dit effect verdwijnt echter geleidelijk na de menopauze.

Oorzaken van angina pectoris

In het merendeel van de gevallen is de oorzaak van angina pectoris coronair, ofwel gelegen in de kransslagaderen. Het betreft dan een vernauwing waardoor bij een grotere behoefte aan zuurstof de aanvoer verre van optimaal meer is. Doorgaans betreft het atherosclerose (slagaderverkalking), waardoor de afvalstoffen zich in de hartspier ophopen door te weinig afvoercapaciteit en die mede de oorzaak zijn van de pijn en kramp.

Hoog cholesterol

Een hoog cholesterolgehalte in het bloed in combinatie met chronische hoge bloeddruk en suikerziekte (diabetes) vormen belangrijke factoren die het risico op atherosclerose van de kransslagaderen (arteriae coronariae) en als gevolg daarvan angina pectoris sterk vergroten. Ook roken, weinig lichaamsbeweging en een ongezonde en niet-gevarieerde voeding zijn berucht. Een risicofactor is bovendien als er familieleden in de eerste graad ook last van angina pectoris hadden of hebben. Er zijn echter meer oorzaken van pijn op de borst. Hieronder volgt een kleine greep uit mogelijke andere achtergronden:

Andere oorzaken

• bloedarmoede;
• hartklepgebrek dat de bloedtoevoer naar de hartspier frustreert;
• boezemfibrilleren;
• versnelde schildklierfunctie (hyperthyreoïdie);
• hartfalen (decompensatio cordis);
• aortastenose;
• weersinvloeden (temperatuurswisselingen; ook binnenshuis).

Quasi angineuze klachten

Angina pectoris (pijn op de borst)

Deze klachten lijken van angineuze aard, maar zijn dat niet. De oorzaak van de pijn op de borst of hartkramp ligt dan elders, zoals:

• spijsverteringsklachten, waaronder brandend maagzuur (reflux);
• pancreatitis (ontsteking van de alvleesklier);
• nervositeit, mogelijk met hyperventilatie;
• longontsteking of longembolie;
• spastische slokdarm;
• maagklachten.

Symptomen van angina pectoris

Er zijn een aantal karakteristieke symptomen van angina pectoris, variërend van licht tot ernstig. In het merendeel van de gevallen begint de kwaal bij inspanning of heftige emoties. De pijn of kramp ebt weg bij rust of als men weer kalmer wordt. Naarmate de kwaal voortschrijdt, zoals bij een toenemende vernauwing van de kransslagaderen, zullen de klachten minder snel verdwijnen en ook bij rust optreden. Koud, winderig weer is eveneens van invloed. Bij pijn op de borst is het altijd belangrijk om ermee naar de huisarts te gaan. Zeker indien de klachten verergeren of heftig worden. Dit kan immers wijzen op een embolie, ofwel een gedeeltelijke of totale afsluiting van een of meer kransslagadervertakkingen, waardoor het risico op een hartinfarct vrijwel onvermijdelijk is als er niet snel wordt ingegrepen.

Karakteristieke symptomen

• beklemmend, zwaar of drukkend gevoel op de borst;
• de pijn kan uitstralen naar de armen, schouders, onderkaak en soms naar de maagstreek;
• doorgaans bij inspanning, heftige emoties en stress;
• zwaar gevoel in de benen;
• loomheid;
• vermoeidheid;
• kortademig, benauwd;
• duizeligheid;
• doodsangst bij heftige pijn.

Diagnose

Stethoscoop

Wanneer u bij de huisarts komt met angina pectoris-klachten, zal de arts eerst onderzoeken of de oorzaak in het hart ligt of elders, zoals bij een reflux van de slokdarm of nervositeit (hyperventilatie). Het cholesterol en andere bloedwaarden worden geprikt, zoals de hemoglobine (hb). Ook wordt de bloeddruk gemeten en een ecg gemaakt. Op grond van zijn bevinden wordt u doorgestuurd naar de cardioloog, die onder andere bloedonderzoek en een inspannings-ecg laat doen, mogelijk ook een coronair angiografie (hartkatheterisatie) en een echo van het hart. Na al deze onderzoeken komt de oorzaak meestal snel in zicht.

Behandeling

De behandeling hangt af van de aard van angina pectoris. Belangrijk is dat de leefwijze wordt aangepast, zoals stoppen met roken, meer lichaamsbeweging en vermindering van stress. Bij lichte klachten die niet verergeren - stabiele angina pectoris - wordt vaak aspirine (acetylsalicylzuur) voorgeschreven en een nitraat dat de kransslagaderen verwijdt en de bloedtoevoer naar de hartspier vergroot. Dat zijn meestal snelwerkende nitraten, zoals een spray of een tabletje onder de tong. De langzaam werkende medicijnen hebben doorgaans als doel om aanvallen in de toekomst substantieel te verminderen. Soms schrijft de cardioloog een bètablokker voor om de zuurstofbehoefte van het hart te verminderen. Eventueel ook een cholesterolverlager als dat met een dieet niet lukt. Bij een niet-stabiele angina pectoris treden de klachten steeds vaker op, ook in rust, duren langer en staan in het teken van onvoorspelbaarheid. De nitraten werken dan niet of onvoldoende. Dit is de voorbode van een hartinfarct en vereist direct medisch ingrijpen.

Bypassoperatie 

Indien er sprake is van hoge bloeddruk en/of diabetes zullen deze aandoeningen eveneens worden behandeld. Bij verergering van de klachten, of als de ernst van meet af aan groot is en er sprake is van een dreigend hartinfarct, gaat men over tot operatief ingrijpen (dotteren, stent). Ook een bypassoperatie behoort tot de mogelijkheden, waarbij een vaatomleiding wordt uitgevoerd om de kransslagadervernauwing heen.

Lees verder
> Echografie - werking, toepassingen en werkwijze
> Brandend maagzuur (reflux) - oorzaken, symptomen en behandeling
> Eerste bezoek aan de huisarts - anamnese en onderzoek
> Leven met angina pectoris - 10 tips & adviezen
> Bloedonderzoek - doel, methoden en werkwijze

Bronvermelding

. https://www.nhg.org/standaarden/volledig/nhg-standaard-stabiele-angina-pectoris

. https://www.umcutrecht.nl/nl/ziekenhuis/ziekte/angina-pectoris

. Codex Medicus, 'Hart- en vaatziekten', H. Kruyswijk

Fotoverantwoording

. Inleidingsfoto: Pijn op de borst (angina pectoris); Pexels, CC0, via Wikimedia Commons

. Created by Agateller (Anthony Atkielski), converted to svg by atom., Public domain, via Wikimedia Commons

. Pexels, CC0, via Wikimedia Commons

. ernstl, CC BY-SA 2.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0>, via Wikimedia Commons