De kauw (Corvus monedula) - een luidruchtige verzamelaar

De kauw (Corvus monedula) is de kleinste telg uit de familie van de kraaiachtigen. Deze slimme en luidruchtige vogel leeft vaak in groepen en tussen andere kraaien, zoals ook de roek en de zwarte kraai. Zijn roep is duidelijk te onderscheiden van de andere kraaiachtigen. De kauw is een cultuurvolger, die zich graag in de buurt van mensen ophoudt, waar zoals hij weet altijd eten te vinden is. Ook is de kauw een verzamelaar van alles wat glanst en blinkt. Het verhaal gaat dat een kauw zelfs een brandende sigaret had meegenomen en er per ongeluk zijn nest mee in brand zou hebben gestoken.

Inhoud

* Taxonomische indeling van de kauw (Corvus monedula)

* Uiterlijke kenmerken van de kauw

    * Lengte en gewicht

    * Slagpennen en verenkleed

    * Achterkop, zijhals, oogring en buik

    * Roep

    * Nest

* Leefwijze van de kauw

    * Verzamelaar

* Voedsel

* Groepsvorming

* Voortplanting

* Verspreiding

* Belangrijke kenmerken van de kauw (Corvus monedula)

Taxonomische indeling van de kauw (Corvus monedula)

Kauw (Corvus monedula)

De kauw. ook wel torenkraai genoemd, behoort tot de klasse van de Aves (vogels), de orde van de Passeriformes (zangvogels), de familie van de Corvidae (kraaien), het geslacht Corvus of Coloeus en de soort Corvus of Coloeus monedula.

Uiterlijke kenmerken van de kauw

De kauw (Corvus monedula) is vrij makkelijk te onderscheiden van de andere kraaiachtigen. Hij is kleiner dan bijvoorbeeld de zwarte kraai, de raaf en de roek. Een belangrijk kenmerk is dat de achterkop van deze zwarte vogel grijs is, net als de zijhals.

Lengte en gewicht

Een volwassen kauw weegt ongeveer 250 gram en is tussen de 35 en 40 centimeter lang.

Slagpennen en verenkleed

Kenmerkend bij de kauw en de meeste andere kraaiachtigen is dat in de vlucht de vleugeltoppen of slagpennen er gevingerd uitzien. De vleugels van de kauw als zodanig zijn tamelijk spits en worden iets naar achteren gehouden tijdens het vliegen. De kauw heeft als solitair een ongelijkmatige vlucht en een snellere vleugelslag dan bijvoorbeeld de roek en de zwarte kraai. De staart is relatief lang.

Achterkop, zijhals, oogring en buik

Kauw (Corvus monedula)

Bij jonge kauwen is de achterkop donkergrijs. De grijze tint krijgt een lichtere tint naarmate de vogel ouder wordt. Dat geldt ook voor de zijhals. Ook het verenkleed van de buik wordt lichter bij volwassen kauwen. Typisch is bovendien de lichtgroene tot grijze oogring en lichtblauwe iris. De voorkop is opvallend zwart. De snavel is kort en donker (geen dolksnavel).

Roep

De kauw behoort tot de orde van de zangvogels (Passeriformes). Zijn roep is duidelijk te onderscheiden van het veelal krassende geluid van de zwarte kraai en klinkt als een helder ‘kiack’ of ‘kjarr’, of ‘kauw, kauw, kauw’, zoals de vogel ook heet. Verder maken ze kwebbelende en tokkelende geluiden, afgeleid van de primaire roepsoorten. Ook kan hij geluiden nabootsen, maar van ‘pratende’ kauwen, zoals de papegaai, is geen sprake.

Nest

Het nest van de kauw bestaat uit takjes, wol, haren, bladeren en wat de kauw nog meer vindt. Inzake de nestplaats is de kauw niet kieskeurig. In alle mogelijke holten kan het nest gevonden worden, zoals in holle boomstammen, schoorstenen, maar ook in nestkasten en rotsspleten. De eieren, doorgaans vier of vijf, zijn lichtblauw met bruinige vlekjes.
 

Leefwijze van de kauw

De kauw is een cultuurvolger. Dicht bij de mens en zijn besognes is de kauw altijd verzekerd van voedsel. Hij is vrijwel overal te vinden, in steden en dorpen, maar ook in de vrije natuur, zoals bossen, heide en aan zee. De kauw is zogezegd alomtegenwoordig, net als de huismus. In dorpen en steden nestelt hij onder andere in muurnissen en verlaten gebouwen, loodsen, schoorstenen en kerkgebouwen.

Verzamelaar

Kauwen (Corvus monedula)

De kauw staat erom bekend dat hij zich aangetrokken voelt tot alles wat glanst en blinkt. Wie wel eens een kauw als huisdier heeft gehad, weet dat hij zelfs theelepeltjes ‘steelt’ en al deze voorwerpen op een vaste plek ‘verstopt’, zoals in een struik of achter een boom. Ook voedsel legt hij graag op een vaste plek, vooral als er sprake is van overvloed, noem het appeltjes voor de dorst als er slechtere tijden aanbreken. Uiteraard herinnert de kauw zich precies waar hij zijn voedselvoorraden heeft opgeborgen.

Voedsel

De kauw is een alleseter in de ruimste zin van het woord. Naast insecten, spinnen, larven, slakken en wormen kan hij in onbewaakte nesten de eieren en zelfs de jonge vogeltjes oppeuzelen. Ook vruchten eet hij graag, net als granen. De jacht op muizen is evenzeer bekend bij de kauw. Op vuilnisbelten is hij een veelgeziene gast. Soms dopen kauwen het voedsel in water voordat ze het opeten. Onverteerde voedselresten braken ze uit als braakballen, zoals bij de uil het geval is.

Groepsvorming

Eieren van de kauw
(Corvus monedula)

Kauwen verzamelen zich graag in groepen. Dat kunnen honderden exemplaren zijn die neerstrijken in enkele bomen en daar luidruchtig met elkaar communiceren. Bij een of andere aanleiding kiezen ze echter het luchtruim en cirkelen dan een tijdje als spreeuwen rondom de verzamelplek om er vervolgens weer neer te strijken. 

Voortplanting

Tijdens het baltsritueel buigt het mannetje voor het vrouwtje en laat aldus zijn achterkop zien. Paartjes zijn levenslang aan elkaar verknocht en kiezen doorgaans voor dezelfde broedplaats. Samen bouwen ze een nest van takjes, wol en bladeren. Zelfs zitten ze soms op de rug van schapen om de wol uit de vacht te trekken voor het nest. Het vrouwtje legt vier of vijf eieren. Na bijna drie weken komen de eieren uit, waarbij het mannetje eten voor het vrouwtje aansleept. Ook voeren ze samen de jongen. De jongen kunnen na een maand vliegen, maar blijven veel langer in het nest en worden daarbij gevoerd door de ouders. Na twee jaar zijn kauwen geslachtsrijp.

Verspreiding

Verspreidingsgebied
van de kauw (Corvus monedula)

De kauw (Corvus monedula) komt in vrijwel heel Europa voor, behalve in het uiterste noorden van Scandinavië en het noorden van Rusland (Siberië). Ook is hij te vinden in de kuststreken van Noordwest-Afrika, zoals Marokko, maar ook in de westelijke delen van Azië. De kauw is geen bedreigde vogelsoort.

Belangrijke kenmerken van de kauw (Corvus monedula)

Vlucht van de kauw
(Corvus monedula)

Een karakteristiek kenmerk van kauwen is dat ze voedsel verdelen onder elkaar. Ook tussen mannetjes en vrouwtjes onderling of op basis van verwantschap. Het lijkt erop dat er sprake is van wederkerigheid van voedselverdeling.

Lengte: 35-40 cm.
Gewicht: ca. 250 gram.
Spanwijdte: 90 cm.
Geslachtsrijp:1-2 jaar.
Broedsels per seizoen:1.
Broedtijd: april-juni.
Aantal eieren: 4-5, bleekblauw van kleur met bruinige vlekjes.
Gedrag: sociale vogel, paartjes blijven levenslang bij elkaar.
Voedsel: alleseter.
Levensverwachting: ca. 12 jaar.
Soorten: Er zijn vier ondersoorten: Corvus Monedula (Noordse kauw); Corvus spermologus (Noord-west Afrika, Zuid-Europa); Corvus soemmerringii (Russische kauw) en Corvus cirtensis (Oost- en Zuidoost-Europa, Zuid-Siberië en de westelijke delen van China).

Lees verder
> De raaf (Corvus corax) - een meesterlijke luchtacrobaat
> Karakteristieke kenmerken van vogels
> Waarom zingen vogels zo verschillend
> Zwarte kraai (Corvus corone) - een sluwe aaseter
> Zo ontstaat een vogelei

Bronvermelding

. https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/kauw

. https://avibase.bsc-eoc.org/species.jsp?lang=NL&avibaseid=D4C32F8E792B65BA

. https://www.vogelhospitaal.nl/kennis/onze-vogels/kauw/

Fotoverantwoording

. Inleidingsfoto: Kauw (Corvus monedula); J.gaigr, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, via Wikimedia Commons

. Matti Virtala, CC0, via Wikimedia

. Gunnar Creutz, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, via Wikimedia Commons

. Pierre-Marie Epiney, CC BY-SA 2.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0>, via Wikimedia Commons

. Klaus Rassinger und Gerhard Cammerer, Museum Wiesbaden, CC BY-SA 3.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0>, via Wikimedia Commons

. en:User:Steve nova, CC BY-SA 3.0 <http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/>, via Wikimedia Commons