Eenvoudige indeling van het dierenrijk

Dat dieren levende wezens zijn, betekent dat deze organismen een aantal levensprocessen vertonen, zoals ademhaling, voortplanting, groei, spijsvertering en onder invloed staan van prikkels. Een belangrijk kenmerk ten opzichte van planten is dat ze in grotere mate onafhankelijk zijn van het omringende milieu, zoals een relatief makkelijke aanpassing aan temperatuurdalingen en -stijgingen. In het dierenrijk is de variëteit gigantisch groot. De wetenschappelijke taxonomie is best ingewikkeld voor wie daar niet thuis in is. De onderstaande vereenvoudigde, maar toch complete indeling van het dierenrijk kan dan nuttig zijn om meer inzicht te krijgen in deze zeer omvangrijke wereld.

Inhoud

* Verschillen tussen plant en dier

* Droogteperioden en vorst overleven

* Grootste verschil tussen plant en dier

    * Zowel plant als dier

* Vereenvoudigde indeling van het dierenrijk

    * Ongewervelde dieren

    * Gewervelde dieren

Verschillen tussen plant en dier

Zowel planten als dieren vertonen een duizelingwekkend aantal fysiologische processen en ondergaan tal van invloeden vanuit de omgeving ofwel het omringende milieu. Wat betreft het laatstgenoemde kan men vaststellen dat dieren een grotere onafhankelijkheid vertonen dan planten. Zoals dat dieren zich wat gemakkelijker aanpassen aan temperatuurwisselingen. Enkele voorbeelden daarvan zijn een dichtere pels en of dikker verenpak, maar ook de winterrust of winterslaap, waarbij de bloedsomloop, de spijsvertering en de ademhaling trager verlopen.

Droogteperioden en vorst overleven

Reptielen

Eieren van veel insecten en lagere dieren overleven droogteperioden dankzij een eierschaal die hen bestand maakt tegen vorst en uitdroging. Nou moet gezegd zijn dat ook planten zich daartegen beschermen door de huidmondjes te sluiten en de bladeren te laten vallen in de herfstperiode en in extreem droge tijden. Daarmee beschermt de plant zichzelf tegen droogte en vorst. Veel zaden van planten kunnen lange droogteperioden aan.

Grootste verschil tussen plant en dier

Een van de grootste verschillen tussen plant en dier is ongetwijfeld het feit dat alle groene planten onder invloed van licht en met behulp van voedingszouten of mineralen, koolzuur en water zelf voeding maken. Daartoe is geen enkel dier in staat.

Zowel plant als dier?

Biologen treffen voortdurend overgangsvormen aan in groepen van organismen en wetmatigheden daaromtrent. Het is belangrijk om in dat opzicht te weten dat er wezens bestaan die uit mineralen dankzij de groene bladgroenkorrels en licht voedsel maken, en dus plantgedrag vertonen, maar net als dieren ook licht kunnen waarnemen dankzij een oogvlek. Daarnaast kunnen ze zich verplaatsen met behulp van tril- en zweepharen.

Vereenvoudigde indeling van het dierenrijk

De onderstaande opsomming geeft een goed beeld van de soortenrijkdom in het dierenrijk. Elk dier, elke soort, past in een van de groepen.

Ongewervelde dieren 

Neteldieren (Cnidaria)

Kenmerkend is dat ongewervelde dieren geen centrale streng hebben die hun lichaam stevigheid biedt.

1. Eencellige dieren
Taxonomisch zijn er prokaryote en eukaryote eencelligen. De laatstgenoemde groep heeft een complexere celopbouw. Het pantoffeldiertje is een voorbeeld van een eencellige. Ze zijn zo klein dat men een microscoop nodig heeft om ze goed te kunnen zien. Ze worden ook geschaard onder de halfplantjes.

2. Neteldieren ofwel holtedieren (Cnidaria)
Feitelijk is hun lichaam zakvormig. Met hun tentakels waaieren ze het voedsel naar binnen. Veel soorten hebben gespecialiseerde cellen met een soort gifpijltjes waarmee ze hun prooi verlammen of hun vijanden afschrikken. Een voorbeeld daarvan is de kwal.

3. Platwormen (Platyhelminthes)
Er bestaan ongeveer 20.000 soorten platwormen. Het zijn eenvoudige organismen en in veel gevallen parasitair. Een voorbeeld daarvan is de lintworm.

4. Ringwormen, ofwel gelede wormen (Annelida)
Deze wormen zijn gesegmenteerd, zoals de regenworm.

5. Schaaldieren, ofwel kreeftachtigen (Crustacea)
Niet te verwarren met schelpdieren. Krabben en kreeften behoren tot de grootste exemplaren van deze groep, waar ook pissebedden, garnalen en zeepokken bij horen.

6. Insecten (Insecta)
Insecten vormen de grootste groep met de meeste soorten. Kenmerkend zijn hun driedelig lichaam en de zes poten. Veel soorten hebben vleugels.

7. Spinnen (Araneae)
Spinnen worden samen met de voorgaande twee groepen tot de geleedpotigen gerekend. Spinnen hebben geen vleugels, zoals veel insecten, maar wel acht poten.

8. Weekdieren (Mollusca)
Weekdieren hebben een week lichaam, zoals de naam al verklapt. Het zijn waterdieren. Met behulp van de kalk in het water vormen ze hun schelp (kalkskelet).

9. Stekelhuidigen (Echinodermata)

Ook de stekelhuidigen halen kalk uit het water en vormen daarmee een schelp. Een voorbeeld is de zeester.

Gewervelde dieren

Zoogdieren
(Mammalia)

Deze dieren hebben een korte of lange wervelkolom met een centrale zenuwstreng (ruggenmerg).

1. Vissen (Pisces)
Vissen zijn de heersers van de wateren. Ze ademen door middel van kieuwen.

2. Amfibieën (Amphibia)
Ze kunnen op het land maar ook in het water leven. Voorbeelden daarvan zijn kikkers en salamanders.

3. Reptielen (Reptilia)
Reptielen zijn eveneens koudbloedig. Ze hebben land nodig om hun eieren te leggen.

4. Vogels (Aves)
Vogels hebben een vaste lichaamstemperatuur, dus onafhankelijk van de omgeving. Vogels zijn de heersers van de lucht.

5. Zoogdieren (Mammalia)

Zoogdieren vormen de hoogstontwikkelde dieren, waaronder taxonomisch gezien ook de mens is geclassificeerd.

Lees verder
> Karakteristieke kenmerken van insecten
> Spinnen zijn geen insecten
> Waarom zingen vogels zo verschillend?
> Karakteristieke kenmerken van zoogdieren
> De onuitroeibare bruine rat

Bronvermelding

. https://duikeninbeeld.tv/bioblog-taxonomie-in-de-biologie/

. https://www.mrchadd.nl/academy/vakken/biologie/taxonomie

Fotoverantwoording

. Inleidingsfoto: Annina Breen, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, via Wikimedia Commons

. Internet Archive Book Images, No restrictions, via Wikimedia Commons

. Frédéric Ducarme, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, via Wikimedia Commons

. These images belongs to their respective owners, Public domain, via Wikimedia Commons

Eenvoudige ontspanningsoefening tegen stress

Stress lijkt in deze maatschappij onvermijdelijk. Een zekere mate van spanning is echter normaal en zelfs belangrijk. Het is in veel gevallen zelfs een positieve kracht. We blijven dan alert en het verhoogt de prestaties. Negatieve stress is echter schadelijk en veroorzaakt op de lange termijn lichamelijke en psychische klachten. Het draagt bijvoorbeeld bij aan hart- en vaatziekten. Er is een beproefde ontspanningsoefening die - tweemaal daags gedurende een kwartier beoefend - het stressniveau drastisch verlaagt.

Inhoud

* Stress, bloeddruk en hartkwalen

    * Chronische stress

* Belangrijke manieren om stress te verminderen

* Uitstekende ontspanningsoefening tegen stress

    * Kenmerken van volledige ontspanning

* Zo voert u de ontspanningsoefening uit

Stress, bloeddruk en hartkwalen

Er is een verband tussen hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten. De link tussen voorgaande twee aandoeningen en stress is al moeilijker wetenschappelijk aan te tonen, aangezien stress zo lastig te definiëren en te kwantificeren is. Algemeen wordt echter aangenomen dat chronische stress een negatieve uitwerking heeft op lichaam en geest. Daarnaast lijken mensen met een bepaalde persoonlijkheid en kijk op het (dagelijks) leven vatbaarder te zijn voor hart- en vaatziekten.

Chronische stress

Bloeddrukmeter

Lichaam en geest herstellen zich zodra een bedreigende of stressvolle situatie verdwijnt. Chronische stress staat mede aan de basis van hoge bloeddruk, met de nadruk op ‘mede’, want er zijn veel factoren die hoge bloeddruk veroorzaken. Om hart- en vaatziekten te voorkomen is het belangrijk om chronische stress te vermijden en de leefwijze onder de loep te nemen. Opgekropte spanningen raakt men dan kwijt.

Belangrijke manieren om stress te verminderen

Verminder stress door een gelijkmatiger tempo in uw bezigheden, zowel thuis als op het werk. Voorkom aldus constante druk. Zorg voor evenwicht in uw privé-leven en werk. Bevredigende relaties met andere mensen zijn eveneens belangrijk. En vergeet de lichaamsbeweging niet. Ga wandelen, fietsen, doe aan yoga, meditatie, tai chi, fitness. Ontspan op de voor u prettigste manier wat betreft muziek en hobby’s. Dit lijstje is uiteraard niet compleet. Vul het naar believen aan, want iedereen beleeft ontspanning weer anders.

Uitstekende ontspanningsoefening tegen stress

Savasana (lijkhouding)

Volledige ontspanning kan voor velen moeilijk zijn, maar het is te leren. En het is belangrijk, want het verlaagt het stressniveau vrijwel meteen. In yoga wordt de onderstaande oefening savasana (lijkhouding) genoemd. Doe deze oefening tweemaal daags, ’s ochtends en ’s avonds gedurende een kwartier tot twintig minuten en niet met een volle maag. Volg in het begin alle stappen nauwgezet. Later is dat niet meer nodig en zullen lichaam en geest vrijwel direct ontspannen zodra u aan deze weldadige oefening begint.

Kenmerken van volledige ontspanning

Er zijn karakteristieke kenmerken die erop wijzen dat u deze oefening goed uitvoert. Bovenal is dat de ervaring van zwaarte van uw lichaam, zoals vlak voordat u in slaap valt. Alsof u langzaam, van kruin tot tenen, wegzakt in de grond. Verder is het warmtegevoel onmiskenbaar. Tijdens een volledige ontspanning verwijden de bloedvaten zich immers. Als de ontspanning zich verdiept, wordt u daar opgewekt, blij van. U krijgt een gevoel van vrijheid en ongebondenheid. Kenmerkend is bovendien dat u alert bent en niet slaperig, hoewel u met uw ogen dicht oefent. Hoe langer u deze oefening doet, hoe beter u dat gevoel van intense ontspanning als vanzelf kunt oproepen, in elke levenssituatie, waardoor u de onderstaande oefening dan eigenlijk niet meer nodig hebt om tot dezelfde ontspanning te komen als liggend op de vloer.

Savasana (lijkhouding)

Zo voert u de ontspanningsoefening uit

1. Doe uw schoenen uit, bril af of contactlenzen uit. Trek eventueel een trainingspak aan, als de kleding maar niet knelt. Kies een kamer waar niemand komt, waar het lekker warm is en niet fel verlicht.
2. Ga op uw rug liggen, de voeten vallen naar opzij. De armen houdt u aan weerszijden gestrekt langs uw lichaam, handpalmen naar boven gericht, de vingers op natuurlijke wijze gebogen (ontspannen). Laat de ademhaling in het eigen ritme gaan.
3. Bereid u nu voor op de volgende stap: u gaat alle delen van uw lichaam volledig ontspannen. Concentreer u eerst op uw rechtervoet, ontspan de tenen, maar ook de wreef, enkel en hiel. U voelt de rechtervoet steeds zwaarder worden. Verplaats uw aandacht nu naar uw rechterbeen en ontspan de kuit, knie, dij en heup. Doe hetzelfde met uw linkervoet en linkerbeen. Ontspan nu de billen.
4. Richt uw aandacht op uw rechterhand. Ontspan de vingers, duim, handpalm en pols. Ontspan nu de hele arm: de onderarm, elleboog, bovenarm en schouder. Vervolgens is de linkerarm aan de beurt.
5. Denk nu aan uw onderrug en ontspan alle rugspieren. Ontspan alle spieren aan weerszijden van de ruggengraat. Ontspan nu de buik, daarna de borstkas. Tot slot ontspant u de nek.
6. Nu is het hoofd aan de beurt. Ontspan de kin, kaken en tong, lippen, gezichtsspieren, wenkbrauwen. Het hele hoofd is nu grondig ontspannen. Zoals ook de rest van uw lichaam. Laat de ademhaling als vanzelf gaan, met de nadruk op de buikademhaling. Zoals genoemd zult u na de nodige ervaring en tijd deze stressverminderende ontspanning in elke situatie meteen kunnen oproepen, waar en wanneer dan ook.

Lees verder
> Meditatie - het belang van het juiste motief
> Veel lichaamsbeweging is gezond voor ouderen
> Angina pectoris vaak voorbode van hartinfarct
> Tadasana (berghouding) - drie varianten
> Vrksasana (boomhouding)

Fotoverantwoording

. Inleidingsfoto: CIPHR Connect, CC BY 2.0 <https://creativecommons.org/licenses/by/2.0>, via Wikimedia Commons

. No machine-readable author provided. Peng assumed (based on copyright claims)., CC BY-SA 3.0 <http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/>, via Wikimedia Commons

. Robert Bejil, CC BY 2.0 <https://creativecommons.org/licenses/by/2.0>, via Wikimedia Commons

. Alintoft, Public domain, via Wikimedia Commons

De vraatzuchtige coloradokever

De coloradokever is best wel een mooi insect. Hij lijkt immers op een lieflijk lieveheersbeestje als je de zwarte strepen op het gele dekschild wegdenkt. Je zou het bij de eerste aanblik niet zeggen, maar dit bladkevertje kan een ravage aanrichten in de aardappelvelden, ondanks alle insecticiden die voor de bestrijding ervan werden en worden gebruikt. De coloradokever, een plaaginsect, lijkt inderdaad onoverwinnelijk en heeft zich sinds de 19de eeuw in vrijwel alle gebieden gevestigd waar aardappels worden verbouwd. Het aardappelloof (nachtschade) heeft zijn bijzondere aandacht. Coloradokevers kunnen zo vraatzuchtig en talrijk zijn dat ze hun eigen bestaansbasis vernietigen.

Inhoud

* Taxonomische indeling van de coloradokever (Leptinotarsa decemlineata)

* Kenmerken van de coloradokever

    * Lengte en breedte

    * Kop, kopschild en borststuk

    * Dekschilden (elytra)

    * Larve

* Leefwijze en voedsel

* Levenscyclus

* Natuurlijke vijanden en bestrijding

    * Sluipwespen en schimmels

    * Bestrijdingsmiddelen

* Verspreiding

* Belangrijke kenmerken van de coloradokever (Leptinotarsa decemlineata)

Taxonomische indeling van de coloradokever (Leptinotarsa decemlineata)

De coloradokever behoort tot de klasse van de Insecta (insecten), de orde van de Coleoptera (kevers), de onderorde van de Polyphaga, de superfamilie van de Chrysomeloidea, de familie van de Chrysomelidea (bladkevers), de onderfamilie van de Chrysomelinae, het geslacht Leptinotarsa en de soort Leptinotarsa decemlineata (coloradokever). Karakteristiek aan de coloradokever is dat hij uitsluitend bladeren, bloemen en planten uit de nachtschadefamilie (Solanaceae) eet, waaronder natuurlijk de aardappelplant. De coloradokever kan overal gedijen, zowel in de woestijnachtige gebieden als in de semi-arctische streken.

Kenmerken van de coloradokever

Coloradokever
(Leptinotarsa decemlineata)

De coloradokever doet enigszins denken aan het lieveheersbeestje, op de zwarte strepen op de dekschilden na. De vorm van het lichaam is ovaal en bolrond, zoals bij vrijwel alle bladkevers het geval is. Hieronder volgen enkele belangrijke kenmerken op een rij:

Lengte en breedte

Een volwassen coloradokever kan tot bijna 12 mm lang worden en ca. 7 mm breed. De larven van deze bladkever zijn ongeveer 15 mm lang.

Kop, kopschild en borststuk

De kop van de coloradokever is oranjegeel, verscholen onder het beschermende kopschild en met relatief korte antennes. De langwerpige ogen zijn zwart van kleur. Zoals bij alle insecten scharnieren de drie paar relatief lange poten aan het borststuk.

Dekschilden (elytra)

De dekschilden zijn harde chitinepantsers, die de onderliggende vliezige vleugels beschermen. Elk felgeel dekschild is voorzien van vijf zwarte strepen, dus tien in totaal.

Larve

Na het uitkomen is de larve rozerood van kleur. Na ongeveer drie weken is de larve volgroeid. Hij graaft zich in om te kunnen verpoppen. Na zes weken is de volwassen kever geslachtsrijp en daarna de hele zomer actief. Ingegraven in de grond brengt hij de winter door. In de zomer kunnen zich drie generaties ontwikkelen.

Leefwijze en voedsel

Coloradokever
(Leptinotarsa decemlineata)

Het is opmerkelijk hoe snel de coloradokever en de larven zich met hun sterke kaken meester maken van het aardappelloof. Slechts enkele kevers zijn al in staat om een hele aardappelplant te ontbladeren. De vraatzucht van deze beestjes is enorm. De aardappels zelf laten ze echter met rust. Maar zonder loof groeien de aardappels niet meer en kan men een oogst doorgaans als verloren beschouwen. De coloradokever eet alle soorten nachtschades, zoals de tomaat en aubergine. Hoewel nachtschadeplanten giftige stikstofverbindingen (alkaloïden) bevatten, lijken de kevers daar immuun voor te zijn. Sterker nog, ze gedijen erop.

Levenscyclus

De voortplantingssnelheid van de coloradokever is enorm. Elk vrouwtje zet aan de onderkant van het aardappelloof pakweg 2500 donkergele tot oranje eitjes af in hoopjes van ongeveer 50 stuks. Aldus worden ze beschermd tegen droge en natte weersinvloeden. Binnen enkele dagen komen de eitjes uit, waarna de larven meteen gaan eten van de aardappelbladeren. Na een week of twee zijn de larven ongeveer 1,5 cm lang en graven ze zich in de grond om te kunnen verpoppen. Na ongeveer 10-15 dagen komen de volwassen kevers tevoorschijn en kan de levenscyclus opnieuw beginnen, ongeveer drie generaties per zomer. In de winter graaft de coloradokever zich in en komt rond april weer tevoorschijn.

Natuurlijke vijanden en bestrijding

Ondanks het gebruik van insecticiden, lijkt het keverbestand wereldwijd nauwelijks verminderd te zijn. Het weerstandsvermogen van de coloradokever is dan ook groot. De kevers herstellen zich na een ‘insecticidenaanval’ en gaan in een bespoten veld gewoon weer hun gang.

Sluipwespen en schimmels

In de biologische bestrijding vormen de Carabus-loopkevers een belangrijke rol, aangezien ze zowel de kevers als de larven eten. De eitjes worden gegeten door lieveheersbeestjes, roofmijten en vele andere insecten. Een andere belangrijke natuurlijke vijand is de sluipwesp en de schimmel Beauveria bassiana. 

Bestrijdingsmiddelen

Coloradokever
(Leptinotarsa decemlineata)

In de biologische landbouw wordt Spinosad gebruikt (sinds 2008). Het is veiliger dan de chemische middelen en niet toxisch voor mens en dier. Het middel is gebaseerd op twee toxinen van een schimmel, op natuurlijke wijze aangemaakt in de bodem. Door contact en omzetting in de maag is het een effectieve bestrijding van de coloradokever, maar ook van vliegen, rupsen, trips en andere kevers. Nuttige insecten worden echter gespaard, waaronder de lieveheersbeestjes, roofwantsen en roofmijten, ofwel natuurlijke vijanden van de coloradokever. Wel is het giftig voor waterorganismen, bijen en sluipwespen bij direct contact. Op het blad en in de bodem wordt Spinosad echter snel afgebroken. Om de bijen, wespen en sluipwespen te sparen mag Spinosad niet op bloeiende planten worden gebruikt. Ook is het middel verboden voor particulier gebruik. Voor die groep zijn aaltjes (piepkleine wormpjes met bacteriën) ook heel effectief in de bestrijding van de coloradokever.

Verspreiding

Oorspronkelijk kwam de coloradokever alleen in een relatief klein gebied in Noord-Amerika voor, preciezer gezegd in de Rocky Mountains van Colorado. Feitelijk zou de coloradokever van oorsprong echter zuidelijker in Noord-Amerika voorkomen. Het beestje deed zich daar te goed aan de ‘buffalo bur’ (bufferdistel), een nachtschadesoort, verwant aan de aardappel. Toen de kolonisten aardappelen gingen verbouwen, eveneens een nachtschadeplant, was het hek van de dam. De kever verspreidde zich in 10 jaar tijd tot aan de Atlantische kust van het Amerikaanse continent. In 1870 verscheen de coloradokever in Duitsland en verwoestte in de jaren twintig van de vorige eeuw complete oogsten in heel continentaal Europa, tot in Azië toe. Inmiddels maakt de coloradokever een opmars naar gebieden over de hele wereld waar hij tot nu toe niet voorkwam, zoals Korea en Japan, en in de meest zuidelijke streken van het zuidelijk halfrond.

Belangrijke kenmerken van de coloradokever (Leptinotarsa decemlineata)

• Lengte: volwassen kever tot 12 mm lang, 7 mm breed; de larve tot 15 mm lang.
• Kleur: vijf zwarte strepen op elk geel dekschild. De larven zijn rozerood met zwarte puntjes, later geel met een zwarte tekening.
• Paartijd: eind voorjaar tot in de nazomer.
• Legsel: tot 2500 eitjes in klompjes van ongeveer 50 stuks.
• Gedrag: de larven eten groepsgewijs; de volwassen kevers veelal solitair.
• Voedsel: alle nachtschadeplanten, waaronder de aardappel, tomaat en aubergine.
• Levensverwachting: 1-2 jaar.

Lees verder:
> De mysterieuze bidsprinkhaan
> Boktorren hebben een slecht imago
> Spinnen zijn geen insecten
> Bladluizen en mieren hebben elkaar nodig
> De gloed van de glimworm (Lampyris noctiluca)

Bronvermelding

. https://www.biogroei.nl/plagen/coloradokever

. https://groenkennisnet.nl/nieuwsitem/de-coloradokever-de-gestreepte-vijand-van-de-aardappelteelt-1

. https://waarneming.nl/species/1496/

Fotoverantwoording

. Inleidingsfoto: coloradokever (leptinotarsa decemlineata);Scott Bauer, USDA ARS, Public domain, via Wikimedia Commons

. Wikimedia Commons :Adámozphoto , CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, via Wikimedia Commons

. Amada44, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, via Wikimedia Commons

. Jacy Lucier, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, via Wikimedia Commons