Utthita stiti bhujangasana (staande cobrahouding)

Utthita stiti bhujangasana is een yogahouding voor beginners. Deze staande variant van de klassieke bhujangasana (cobrahouding) heeft vergelijkbare gezondheidsvoordelen. Het is een uitstekende oefening voor het leniger maken van de rug en het versoepelen van de diepe rugspieren. Als basishouding is utthita stiti bhujangasana een vast onderdeel van vrijwel alle beginnerscursussen. De 'staande cobrahouding' heeft veel gezondheidsvoordelen, zoals een massage van de spijsverteringsorganen, waaronder de lever en alvleesklier. Ook stimuleert deze asana de schildklier voor meer vitaliteit en minder vermoeidheidsklachten. Heel geschikt dus voor de ochtendsessie. Ook is utthita stiti bhujangasana een goede voorbereiding op de meer geavanceerde yogahoudingen, zoals ustrasana (kameelhouding) en dhanurasana (booghouding).

Inhoud

* Achtergrond van utthita stiti bhujangasana (staande cobrahouding)

    * Rug

* Technische aspecten

* Let op het volgende

    * Voorbereiding

* Uitwerking

* Voordelen van utthita stiti bhujangasana (staande cobrahouding)

    * Therapeutische toepassingen

Achtergrond van utthita stiti bhujangasana (staande cobrahouding)

Het Sanskriet-woord utthita betekent ‘gestrekt’ of ‘gerekt’. Stiti wil zeggen ‘staand' of ‘rechtop’. Asana is een ander woord voor ‘(zit)houding’. Utthita stiti bhujangasana is de staande variant van de klassieke liggende bhujangasana (cobrahoudng) uit hatha-yoga.

Rug

Utthita stiti bhujangasana is een weldadige asana die de hele voorzijde van het lichaam uitrekt, van de enkels tot de dijen, de buik, de borst en de nek. Het is een uitstekende oefening om de lichaamshouding te verbeteren en als therapie bij een stramme rug. Mensen die last hebben van stress kunnen bovendien wel eens veel baat hebben bij deze yogahouding.

Technische aspecten

Utthita stiti
 bhujangasana

Tijdens het oefenen van utthita stiti bhujangasana is het belangrijk dat u het bekken niet te ver naar voren duwt, maar de rug vanuit de lendenen buigt.

1. Ga in tadasana. Houd de voeten bij elkaar, handen losjes aan weerszijden van de heupen.
2. Adem uit en plaats de handen op de achterzijde van de heupen. Ze zorgen voor steun zodra u naar achteren buigt.
3. Leg het hoofd in de nek en buig zo ver naar achteren als mogelijk is zonder de spieren te forceren.
4. Houd daarbij het bekken zo recht mogelijk (zo min mogelijk naar voren steken) en buig vanuit de onderrug naar achteren. Houd de benen volledig gestrekt. Adem rustig door.
5. Als moeilijkere variant kunt u proberen om de handen op de achterzijde van de bovenbenen te plaatsen, tot bij de knieholten. Dat stimuleert u om nog verder naar achteren te buigen. Blijf ongeveer een minuut in utthita stiti bhujangasana.
6. Kom terug in tadasana (berghouding).
7. Ontspan eventueel grondig in savasana (lijkhouding).

Let op het volgende

Voor de correcte voltooiing van utthita stiti bhujangasana (staande cobrahouding) is het belangrijk dat u de benen gestrekt houdt. Buig vanuit de onderrug naar achteren en steun in het begin het bekken met de handen. Later kunt u de handen tot op de knieholten plaatsen. Houd het hoofd zo ver mogelijk in de nek en kijk naar boven. Met utthita stiti bhujangasana traint u ook uw evenwichtsgevoel. In de beginfase zal dat wellicht moeilijk zijn. Oefen dus bij een muur om te voorkomen dat u achterover valt wanneer u onverhoopt uw evenwicht verliest. Of vraag aan uw partner om achter u te gaan staan.

Voorbereiding

Goede yogahoudingen in combinatie met utthita stiti bhujangasana zijn tadasana (berghouding), ustrasana (kameelhouding), dhanurasana (booghouding) en natuurlijk bhujangasana (cobrahouding). De asana is in die zin een goede voorbereidingsoefening. Beschouw echter alle basishoudingen als zijnde van belang, met name de staande yogahoudingen. Gaandeweg en bijna spelenderwijs bereiden ze u voor op de moeilijkere yogaoefeningen. Een voorbeeld daarvan is dat de achteroverbuigende basishoudingen de juiste grondslag vormen voor de beheersing van bijvoorbeeld urdhva dhanurasana I en II (chakrasana) voor gevorderde yogi's. Mijd deze asana bij gewrichts- en rugaandoeningen. Vraag dan eerst medisch advies en oefen eventueel onder begeleiding van een ervaren yogaleraar. Ook bij hoofdpijn en zwangerschap is de 'staande cobrahouding' niet geschikt.

Uitwerking

Uthita stiti bhujangasana heeft meer voordelen dan de yogahouding bij de eerste aanblik doet vermoeden. Allereerst is deze asana een weldaad voor de vermoeide rug, bijvoorbeeld na een dag staan of zitten op het werk. Stress vindt een uitlaatklep met deze houding. Daarnaast traint utthita stiti bhujangasana de beenspieren, de (diepe) rugspieren en de soepelheid van de wervelkolom. Ook de buikorganen krijgen een grondige massage, zoals de darmen, lever, alvleesklier, maag maar bijvoorbeeld ook de nieren.

Voordelen van utthita stiti bhujangasana (staande cobrahouding)

Naast de vele gezondheidsvoordelen van deze asana, zoals een betere spijsvertering waardoor obstipatie tot het verleden behoort, stimuleert deze yogahouding ook de Vishuddha-chakra, ofwel keelchakra (zintuigen, communicatie, zelfdiscipline), en de Ajna-chakra, ook wel het Derde Oog genoemd (intuïtie).

Therapeutische toepassingen

Utthita stiti bhujangasana (staande cobrahouding) wordt als ondersteunende therapie ondere andere gebruikt bij de volgende aandoeningen:

• COPD-klachten, zoals longemfyseem;
• obstipatie;
• trage spijsvertering;
• onevenwichtige schildklierfunctie;
• vermoeidheid, lusteloosheid;
• stress;
• gebrek aan zelfvertrouwen;
• verkeerde lichaamshouding;
• ischias;
• stramme been- en armspieren, schouders, nek en rug.

Lees verder
> Bhujangasana (cobrahouding)
> Triang mukhottanasana
> Hatha-yoga - een korte uitleg
> Eka pada galavasana - kort samengevat
> Staande yogahoudingen voor een goede conditie

Bronvermelding

.'Yoga und Medicin', Jurg Wunderli, J. Fink Verlag, Stuttgart

.'Light on Yoga', B.K.S. Iyengar, George Allen & Unwin Ltd., London
.'Textbook of Yoga', Georg Feuerstein, Hutchinson, London

Fotoverantwoording:
.Inleidingsfoto: Utthita stiti bhujangasana; Mr. Yoga, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)

. Mr. Yoga, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)

CT-scan - werking, toepassing, risico's en werkwijze

De CT-scan is een medische beeldvormende techniek. Structuren in het lichaam worden ermee zichtbaar gemaakt en verschaffen veel diagnostische informatie. Deze medische techniek heeft ervoor gezorgd dat de zogeheten verkennende operaties tot het verleden behoren. De werking van de CT-scan komt neer op het gebruik van röntgenstralen en maakt dwarsdoorsneden van het lichaam, de zogenoemde ‘plakjes’ voor het maken van een driedimensionaal beeld. De scan wordt onder andere gebruikt voor het opsporen van tumoren, vaatafwijkingen en herseninfarcten. Het toepassingsveld van de CT-scan is zeer groot. De CT-scan kent risico’s, er wordt per slot van rekening met röntgenstraling gewerkt, waardoor deze methode ongeschikt is voor bijvoorbeeld zwangeren. Bij eenmalig of sporadisch gebruik zijn de risico’s te verwaarlozen. De CT-scan is minder gevoelig voor bewegingen van de patiënt, in tegenstelling tot de MRI.

Inhoud

* Wat is een CT-scan?

* Werking van de CT-scan

    * Verschil met gewone röntgenfoto's

* Toepassingen

    * Gerichte biopsie

* Risico's van de CT-scan

    * Minder röntgenstraling

* Werkwijze

Wat is een CT-scan?

Het woord CT-scan is afgeleid van het Engelse ‘computed tomography’, ofwel ‘computertomografie’, ook wel CAT-scan (computer-assisted tomography) genoemd. Het betreft een tweedimensionale afbeelding of dwarsdoorsnede van het lichaam. Computertomografie maakt gebruik van röntgenstralen, waarbij een röntgenbuis rond het lichaam draait. Vanuit veel hoeken wordt het lichaam bestraald. Na elke millimeter volgt een nieuwe scan. Aldus vormen zich ‘plakjes’ van bijvoorbeeld een orgaan. Op het computerscherm ontstaat tegelijkertijd een gedetailleerd beeld, aangezien bij samenvoeging van de plakjes een driedimensionale weergave tot stand komt die veel gedetailleerder is dan een ‘gewone’ röntgenfoto. De CT-scan is een patiëntvriendelijke methode om veel informatie over het lichaam te verkrijgen.

Werking van de CT-scan

CT-scanner

Kort gezegd bestaat de CT-scanner uit een stralingsbron (röntgen) en een stralingsdetector, ofwel een ring in een tunnelvormig röntgenapparaat dat om het lichaam draait. De ontstane beelden zijn veel gedetailleerder en van een hogere kwaliteit dan de gewone röntgenfoto’s. Op een röntgenfoto wordt slechts een beperkte mate van dichtheid weergegeven, zoals harde weefsels en lucht. Bij de CT-scan meet de detector honderden verschillende dichtheden en kan ze van elkaar onderscheiden. Dat is de reden waarom met een CT-scan het weefsel van zachte organen, zoals de nieren en lever, zeer gedetailleerd in beeld komen. De scanner draait rond het lichaam, waarbij aan de andere kant van het lichaam de straling wordt geregistreerd. De computer maakt beelden van die ‘plakjes’, door ze aan elkaar te zetten, ofwel een realistische dwarsdoorsnede waarbij de mogelijkheid bestaat om er een driedimensionaal beeld van te maken.

Verschil met gewone röntgenfoto’s

Bij het maken van een röntgenfoto worden delen van het lichaam als het ware gefotografeerd. De structuren overlappen elkaar aangezien de straling door het hele lichaam gaat. Bepaalde anomalieën in de organen, zoals donkere/zwarte vlekken ingeval van een tumor, geven de diepte ervan niet weer. Een foto vanaf de zijkant van het lichaam biedt evenmin uitkomst aangezien bepaalde structuren mogelijk in de weg zitten, zoals de ribben. De beeldvorming bij een CT-scan ontstaat door straling die voortdurend, afhankelijk van de plaats en het weefsel (zoals botten, lucht, tumor enz.), sterker of zwakker wordt geabsorbeerd. De computer berekent daaruit een kwalitatief uitstekend beeld.

Toepassingen

De toepassingen van de CT-scan zijn talrijk. Met deze techniek kunnen immers foto’s van alle lichaamsdelen worden gemaakt. De scan onderzoekt structuren tot op de millimeter nauwkeurig. Een verdikte kamerwand van het hart is dan bijvoorbeeld gemakkelijk op te sporen, wat ook geldt voor een aorta-aneurysma of arteriosclerose. Scans van de buikorganen tonen mogelijke vergrotingen en gezwellen, maar ook ontstekingen. Niercysten zijn goed zichtbaar met een CT-scan. Hetzelfde geldt voor hersenonderzoek, zoals het diagnosticeren van een beroerte of een tumor.

Gerichte biopsie

Onder geleiding van een CT-scan kan een zeer gerichte biopsie worden uitgevoerd. De CT-scan is ook heel geschikt voor onderzoek van de botten en organen met een hoge bloedaan- en afvoer, zoals de lever en longen. Dit onderzoek gebeurt vaak met behulp van een jodiumhoudende contraststof.

Risico’s van een CT-scan

CT-scanner

Een CT-scan maakt gebruik van röntgen. Deze straling kan cellen beschadigen, waardoor op de lange termijn het risico op kanker iets vergroot is. Bij zwangerschap zal geen CT-scan worden gedaan. De straling is hoger dan bij een gewone röntgenfoto. Ter vergelijking: een röntgenscan heeft als equivalent ongeveer 100 gewone röntgenfoto’s. De inzet van een CT-scan wordt dus altijd goed overwogen. Indien dankzij een scan kanker of bepaalde levensbedreigende ontstekingen in een vroeg stadium worden opgespoord, is het risico te overzien. Wel moet gezegd zijn dat de stralingsdosis afhankelijk is van de omvang van het onderzoeksgebied.

Minder röntgenstraling

In het algemeen mag men stellen dat een eenmalige CT-scan weinig risico kent. Ook komen er regelmatig nieuwe generaties CT-scans op de markt, die minder röntgenstraling nodig hebben voor kwalitatief hoogwaardige beeldvorming. Bij veelvuldig gebruik ligt dat natuurlijk anders. Bovendien wordt vaak een CT-scan overwogen omdat die minder gevoelig is voor bewegingen dan bijvoorbeeld de MRI, wat belangrijk is indien de patiënt erg beweeglijk is en daarin moeilijk of niet te corrigeren.

Werkwijze

Bij een CT-scan wordt met röntgenstralen een lichaamsdeel of orgaan in lagen opgebouwd met behulp van een reeks foto’s. De scanner kan honderden dichtheidsmaten meten. Bij het maken van een scan ligt u op een bedtafel die langzaam en volledig automatisch in de buisvormige scanner schuift. Dat kan een claustrofobisch effect veroorzaken, waardoor u indien nodig een kalmeringsmiddel krijgt toegediend. Eenmaal in de scanner draait zowel de detector als de stralingsbron in een soort ring om u heen. Bij elke opgebouwde beeldlaag, in millimeters, is dat het geval. U dient zo stil mogelijk te blijven liggen. Soms wordt u gevraagd om de adem in te houden. De radiodiagnostisch laborant bevindt zich in een ander vertrek om beschermd te zijn tegen de röntgenstraling. Via een microfoon houdt hij of zij contact met u. Soms krijgt u een infuus met een contrastmiddel; het maakt de vaten beter zichtbaar. In sommige gevallen veroorzaakt de contraststof een warm gevoel, een droge mond en aandrang om te plassen. Bij een darmonderzoek met de CT-scan moet u in veel gevallen een contrastvloeistof drinken. Het onderzoek duurt doorgaans slechts enkele minuten.

Lees verder
> Echografie - werking, toepassingen en risico's
> Scintigrafie (isotopenscan) - werking, toepassingen en risico's
> Eerste bezoek aan de huisarts - anamnese en onderzoek
> Röntgencontrastfoto - werking, toepassingen, risico's en werkwijze
> Röntgenfoto - werking, toepassing, risico's en werkwijze

Bronvermelding

. https://www.catharinaziekenhuis.nl/onderzoeken/ct-scan/

. https://nl.wikipedia.org/wiki/Tomografie

. https://www.projectenportfolio.nl/wiki/index.php/KNKR_CT-scan

Fotoverantwoording

. Inleidingsfoto: CT-scanner; Ralf Roletschek (FAL or GFDL 1.2 <http://www.gnu.org/licenses/old-licenses/fdl-1.2.html>), via Wikimedia Commons

. Ahmedsalihukh, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, via Wikimedia Commons

. User:Raziel, CC BY-SA 2.5 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.5>, via Wikimedia Commons

Hatha-yoga - een korte uitleg

Yoga is populair. Met name hatha-yoga die voor een groot deel bestaat uit fysieke oefeningen. Met hatha-yoga krijgt men controle over het lichaam. Deze yogadiscipline is van oudsher bedoeld als voorbereiding op de meditatie. Het lichaam wordt aldus ‘gehard in het vuur van yoga' om de lange meditatiesessies vol te kunnen houden. Hatha-yoga is ideaal in een stressvolle tijd en zorgt voor een rustig gemoed, getrainde spieren en is goed voor de slanke lijn.

Inhoud

* Doel van hatha-yoga

    * Pranayama

* De acht stappen van yoga

* Klassieke werken over hatha-yoga

    * Yogahoudingen genoemd naar goden, dieren, planten

* Nadi's, chakra's en de Jakobsladder

    * Kundalini

Doel van hatha-yoga

Yogahoudingen (asana’s) en ademoefeningen (pranayama) zijn vooral gericht op de organische gezondheid en in mindere mate op de ontwikkeling van de spieren. Ze hebben een rustgevende en reinigende invloed op de fysieke en mentale gesteldheid. Traditioneel bereidt hatha-yoga het lichaam voor op raja-yoga (koninklijke weg), die in het teken staat van concentratie, meditatie, zelfontplooiing en het ontwikkelen van een eenheidsgevoel met de universele krachten om ons heen. Het doel van hatha-yoga, als voorbereidende tak van yoga, is de realisatie van de Upanishad-uitspraak ‘Tat tvam asi’ (‘Dat zijt gij’, ofwel ‘Dat ben ik en ik ben dat’). Het betreft de kern van yoga, feitelijk van alle godsdiensten. Deze eenheidservaring tussen de mens en zijn milieu gaat gepaard met een allesomvattend gevoel van mededogen, eenheid, rust en vrede.

Pranayama

Pranayama-cyclus

In hatha-yoga neemt pranayama een bijzondere plaats in en wordt vaak vereenzelvigd met oefeningen die de ademhaling reguleren. Pranayama is de vierde stap van de acht fasen van yoga als geheel. Het neemt een cruciale plaats in. De adembeheersing waarborgt de beteugeling en sturing van prana, ofwel de levensenergie. De asana’s (yogahoudingen), met name de ademoefeningen (pranayama), zorgen ervoor dat het lichaam wordt voorbereid op het opnemen ofwel opladen van prana.

De acht stappen van yoga

Hatha-yoga is een onderdeel van raja-yoga, ook wel het ‘klassieke achtvoudige yogapad van Patanjali’ (Yoga-Sutras) genoemd. De asana’s en pranayama vormen de derde en vierde fase. Het betreft de fysieke voorbereiding op meditatie. De Indiase wijsgeer Patanjali was degene die eeuwen geleden de kern van de vele yogatechnieken op schrift heeft gesteld. Het betreft een van de fundamentele werken van yoga en bestaat uit acht geledingen:

1. Yama: o.a. ethische voorschriften, ofwel uiterlijke beheersing;
2. Niyama: o.a. hygiëne en voedingsadviezen, ofwel innerlijke beheersing;
3. Asana: yogahoudingen (asana’s);
4. Pranayama: adembeheersing;
5. Pratyahara: beheersing van de zintuigen;
6. Dharana: concentratie;
7. Dhyana: meditatie;
8. Samadhi: hoogste meditatieniveau.

Klassieke werken over hatha-yoga

Schorpioenhouding

Als fysieke yoga is hatha-yoga een vrij recent ontwikkeld systeem, hoewel de meningen daarover verdeeld zijn. De grondlegger ervan zou Goraksanatha zijn. Hij leefde in het begin van de jaartelling. Zijn teksten en zienswijzen vormden de basis van het klassieke werk Hatha Yoga Pradipika uit de 15de eeuw, waarin 18 yogahoudingen zijn beschreven. De Gheranda-samhita is eveneens een klassiek werk en telt 32 houdingen. De Shiva-samhita noemt 84 houdingen. In de loop der eeuwen zijn er duizenden varianten op de klassieke yogahoudingen ontwikkeld.

Yogahoudingen genoemd naar goden, dieren en planten

Veel asana’s zijn genoemd naar hindoegoden, mythologische helden, dieren, planten en landschappen, zoals tadasana (berghouding), vrksasana (boomhouding), salabhasana (sprinkhaanhouding) en bhujangasana (cobrahouding). Het gegeven verwijst naar een van de fundamenten van het Indiase denken: de universele levensgeest (atman) bevindt zich in alle levende wezens en in de materie. Anders gezegd: er is geen principieel verschil tussen de mens en zijn milieu (‘Tat tvam asi’).

Nadi’s, chakra’s en de Jakobsladder

Sushumna gesloten (l)
en geopend (r)

In de orthodoxe hatha-yoga wordt veel aandacht besteed aan het wekken van kundalini (slangenkracht) en het stimuleren van de chakra’s. Dit gebeurt door middel van bepaalde yogaoefeningen (asana’s, mudra’s en bandha’s) en ademoefeningen (pranayama). De technieken zijn mede gebaseerd op de zienswijze dat de mens een etherisch lichaam heeft, ofwel een netwerk van energiekanalen (nadi’s) waardoorheen prana (levensenergie) stroomt. De centrale hoofdnadi in de ruggengraat heet sushumna, waarlangs zich ook belangrijke chakra’s (energiecentra) bevinden.

 

Kundalini

Chakra’s zijn anatomisch niet aantoonbaar. Volgens sommige yogafilosofen betreft het de tegenpolen van de zenuwknopen, waaronder de zonnevlecht. Pranayama-oefeningen en andere technieken reinigen de nadi’s en stimuleren en activeren de chakra’s. De belangrijkste chakra’s langs de wervelkolom en de kundalini, die door de sushumna stroomt en de chakra’s laat opbloeien, verzinnebeelden de zeven bewustzijnsniveaus. In de christelijke mystiek is de Jakobsladder het equivalent ervan.

Lees verder
> Vier gemakkelijke meditatiehoudingen
> Durvasana
> Tadasana (berghouding - drie varianten
> Bhujangasana (cobrahouding)
> Eka pada viparita dandasana II

Fotoverantwoording:

.Inleidingsfoto: yogahoudingen;:Ms Sarah Welch, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, via Wikimedia Commons

.Renato yoga, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, via Wikimedia Commons

.lululemon athletica, CC BY 2.0 <https://creativecommons.org/licenses/by/2.0>, via Wikimedia Commons

.Ian Alexander, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, via Wikimedia Commons