Boktorren hebben een slecht imago

Boktorren hebben lange voelsprieten. Deze vaak fraai gekleurde kevers zijn in feite bosbewoners. Ze kunnen echter een ravage aanrichten aan het houtwerk van woningen en andere gebouwen. De monddelen van boktorren zijn krachtig getand. Er zijn ongeveer 33.000 soorten van deze insecten beschreven. Het merendeel ervan treft men aan in de tropische regenwouden. In Nederland en België is de soortenrijkdom bescheiden. De vraatzucht van de boktorlarven is ongekend. Indien ze zich in woningen hebben genesteld, moet er doorgaans een ongediertebestrijdingsbedrijf aan te pas komen. Boktorren hebben dan ook een slecht imago.

Inhoud

* Taxonomische indeling van boktorren (Cerambycidae)

* Kenmerken van boktorren

    * Vleugels en poten

    * Afmetingen

    * Monddelen

    * Larven

    * Kleur

    * Geluid

* Levenscyclus en voortplanting

* Schadelijke huisboktor (Hylotrupes bajulus)

* Voedsel

    * Makkelijke prooi

* Verspreiding

* Belangrijke kenmerken van boktorren (Cerambycidae)

Taxonomische indeling van boktorren (Cerambycidae)

Boktorren behoren tot de stam van de Arthropoda (geleedpotigen), de klasse van de Insecta (insecten), de orde van de Coleoptera (kevers), de onderorde van de Polyphaga (kevers), de superfamilie van de Chrysomeloidea (bladkevers) en de familie van de Cerambycidae (boktorren). Wereldwijd zijn ongeveer 33.000 soorten bekend. In Midden- en Noord-Europa leven ongeveer 250 soorten. In Nederland en België blijft de soortenrijkdom beperkt tot ruim honderd.

Kenmerken van boktorren

Huisboktor
(Hylotrupes bajulus)

Karakteristiek aan boktorren zijn hun bijzonder lange voelsprieten, afhankelijk van de soort. Bij sommige soorten zijn ze wel vijf keer langer dan hun lichaamslengte. Andere kenmerken zijn:

Vleugels en poten

Niet alle soorten boktorren kunnen vliegen, maar ze hebben wel allemaal vleugels. Het buitenste paar dekvleugels bedekt het binnenste paar vliesvleugels, die verfijnd van structuur zijn, zoals de naam al verklapt. De voelsprieten zijn gesegmenteerd en bevatten reukzintuigen. Ook de poten zijn gesegmenteerd en voorzien van klauwtjes.

Afmetingen

De lichaamslengte varieert van 0,5 cm tot 20 cm, afhankelijk van de soort. De grootste exemplaren, zoals de Titanus giganteus (17-20 cm, zonder voelsprieten), komen in de tropische regenwouden voor. Het lijf van de boktor is altijd langgerekt en tamelijk vlak.

Monddelen

Sterk getand. Met de tanden kunnen ze door hout heen bijten.

Larven

Larve van de huisboktor
(Hylotrupes bajulus)

De larven zijn vraatzuchtig en hebben het onder andere voorzien op dood hout. Met name onbewerkt hout, zoals tuinhuisjes en oude meubels tot dakconstructies van schuren en woningen. Maar ook levend hout kan ten prooi vallen.

Kleur

Veel soorten zijn bijzonder mooi gekleurd, zoals de wespenboktor (Clytus arietis en Plagionotus arcuatus) en de muskusboktor (Aromia moschata). Weer andere soorten hebben een zeer effectieve schutkleur.

Geluid

De piepende geluiden van boktorren zijn kenmerkend, waarbij ze het achterdeel van het borststuk (thorax) over de rand van hun dekschilden laten schuren. Een van de grootste lawaaimakers is de tropische harlekijnboktor (Acrocinus longimanus). De huisboktor (Hylotrupes bajulus) maakt tikkende geluiden, de larven klinken knagend, raspend. Wie last heeft gehad van boktorren in huis zal deze herkenbare geluiden niet gauw meer vergeten.

Levenscyclus en voortplanting

De boktor is een solitaire keversoort. In de paartijd vinden de mannetjes en vrouwtjes elkaar dankzij de geurstoffen die vrouwtjes verspreiden en die de mannetjes opvangen met de geurzintuigen in hun lange voelsprieten. Tijdens het paringsspel vormen zich soms hele kluwens boktorren omdat andere mannetjes op de geurstoffen van dat ene vrouwtje afkomen. Het merendeel van de soorten legt hun eitjes in dood of levend hout, waarbij het vrouwtje gleuven maakt in het hout en daarin de eieren afzet. De rupsvormige larven banen zich als houtwormen een weg door het hout. Veelal pas na enkele jaren - sommige soorten verpoppen pas na 30 jaar - ontwikkelen ze zich tot volwassen kevers en vreet het insect zich door het hout heen naar buiten.

Schadelijke huisboktor (Hylotrupes bajulus)

Het slechte imago van de boktor is voornamelijk te danken aan de huisboktor (Hylotrupes bajulus). Deze keversoort staat erom bekend dat hij veel schade kan aanrichten in woningen. De tor van ongeveer 2-3 mm heeft relatief kleine voelsprieten, leeft maar twee weken en is geheel gericht op de voortplanting. De larve kan echter wel 10 jaar worden voordat hij verpopt, wat tevens afhankelijk is van de hoeveelheid hout die hij kan verorberen. In Europa kan deze tor veel schade aanrichten in bosgebieden, tuinhuisjes, dakconstructies, enzovoorts. Het betreft vooral grenen- en vurenhout. Het tikkende geluid dat men vaak hoort, ontstaat wanneer de volwassen boktor met het schild en de kop op het hout tikt. Ook piepende geluiden zijn hoorbaar. De larve maakt daarentegen een knagend, raspend geluid.

Voedsel

Larven van
de huisboktor
(Hylotrupes bajulus)

Boktorren zijn herbivoor. De volwassen exemplaren eten graag boomsappen. Het sap van een beschadigde boom heeft dan ook een onweerstaanbare aantrekkingskracht. Ze zuigen het sap uit het hout. Vliegend gaan de meeste soorten op zoek naar voedsel op planten en bomen. Ook bloemen en bladeren staan prominent op hun menu, waaronder braamstruiken en schermbloemen.

Makkelijke prooi

Boktorren zijn kevers en vormen in principe een makkelijke prooi voor vogels. Dat geldt in elk geval voor de larven van de boktor. Volwassen boktorren zijn vaak kleurrijk. Sommige soorten imiteren wespen of ze hebben een andere schutkleur die ongeëvenaard is, waaronder de tint van een kleine boomknoest. Er zijn boktorren die zittend op een blad amper te onderscheiden zijn van vogelpoep. 

Verspreiding

Van de pakweg 33.000 soorten boktorren leeft het merendeel in de tropen. Deze insecten komen over de hele wereld voor, uitgezonderd het hart van de Sahara, Groenland en bepaalde gebieden in Australië en Zuid-Amerika. In Midden- en Noord-Europa leven enkele honderden soorten.

 

Belangrijke kenmerken van boktorren (Cerambycidae)

Titanus giganteus

• Lengte: afhankelijk van de soort. In de tropen tot 20 cm, in Europa worden ze niet groter dan 60 mm.
• Monddelen: krachtige kaken, die in hout kunnen knagen.
• Vleugels: 1 paar dekvleugels en 1 paar vliesvleugels.
• Poten: gesegmenteerd.
• Kleur: sommige soorten zijn zeer kleurrijk, andere hebben een uitstekende schutkleur.
• Eieren:150-300. Ze worden een voor een of in klompjes afgezet.
• Gedrag: solitair.
• Voedsel: volwassen kevers leven van planten- en boomsappen, stuifmeel, pollen en nectar. De larven verorberen hout.

Lees verder
> Bladluizen en zwarte wegmieren hebben elkaar nodig
> Wandelende takken (Phasmida) - meesters in camouflage
> Wat is een insect?
> De bekoorlijke watersnuffel (Enallagma cyathigerum)
> De mysterieuze bidsprinkhaan

Bronvermelding

. https://beestjeskwijt.nl/ongedierte/boktor-bestrijden/boktor

. https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=22057

. https://determineren.nederlandsesoorten.nl/linnaeus_ng/app/views/matrixkey/index.php?epi=24

Fotoverantwoording

. Inleidingsfoto: huisboktor (Hylotrupes bajulus); Siga, Public domain, via Wikimedia Commons

. Siga, CC BY-SA 3.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0>, via Wikimedia Commons

. Rasbak, CC BY-SA 3.0 <http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/>, via Wikimedia Commons

. svajcr, CC BY-SA 3.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0>, via Wikimedia Commons

. Muséum de Toulouse, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, via Wikimedia Commons

Röntgencontrastfoto - werking, toepassingen, risico’s en werkwijze

De röntgencontrastfoto is een medische beeldvormende techniek. Met een contrastvloeistof worden lichaamsholten gevuld of de contouren ervan zichtbaar gemaakt, zoals de maag, darmen of bloedvaten (angiografie). Het is een zeer effectieve methode, aangezien er in feite een afgietsel wordt gemaakt van organen - zoals de darmen - die met een gewone röntgenfoto niet of nauwelijks zichtbaar zijn. Aldus zijn weefsel- en orgaanstructuren goed te zien.

Inhoud

* Werking van de röntgencontrastfoto

* Toepassingen

    * Maag en darmen

    * Urinewegen

    * Bloedvaten

* Risico's

Werking van de röntgencontrastfoto

Beoordeling röntgenfoto's

Röntgenfotografie is een medische beeldvormende techniek die vooral wordt toegepast bij het zichtbaar maken van bijvoorbeeld botten maar ook van bepaalde weefsels, zoals bij borstfoto's. Lichaamsholten, al dan niet gevuld met vloeistof - zoals het spijsverteringskanaal - zijn met röntgenfoto’s echter minder goed te zien. De röntgencontrastfoto is in dat opzicht een zeer nuttige aanvulling. Contrastvloeistof voor röntgenfoto’s worden ingeslikt, rectaal ingebracht of ingespoten via een injectie, zoals bij een angiografie. De werkwijze is eenvoudig, maar niet altijd aangenaam voor de patiënt. Bovendien kan er een allergische reactie optreden. De CT-scan en de MRI verdienen in veel gevallen dan ook de voorkeur, hoewel ook bij die methoden soms contrastmiddelen worden ingezet.

Toepassingen

Röntgencontrastmiddelen hebben een breed toepassingsveld. De meest voorkomende aanwendingen zijn het spijsverteringskanaal (maag, darmen), de urinewegen en de bloedvaten. Enkele courante contrastmiddelen zijn in dat opzicht bariumpap en gebonden jodium, waarbij de hoeveelheid ‘vrij jodium’ zeer gering is. In de radiologie worden echter veel andere soorten contrastmiddelen gebruikt. Hieronder volgen enkele belangrijke en vaak gebruikte toepassingen.

Maag en darmen

Een contrastmiddel bij uitstek voor het spijsverteringskanaal is onder andere bariumpap, ofwel bariumsulfaat. Deze kalkachtige, stroperige substantie is ondoordringbaar voor röntgenstraling. Daar komt bij dat de pap traag door het spijsverteringskanaal stroomt en niet wordt opgenomen in de bloedbaan. Overigens is in veel gevallen endoscopie geschikter voor het zichtbaar maken van weefselstructuren in het maag-darmkanaal. Bariumpap wordt opgedronken en in dat opzicht vooral gebruikt voor het zichtbaar maken van de slokdarm (o.a. slikken, peristaltiek en vernauwingen). Ook de maag en de dunne darm worden dan goed zichtbaar op de foto. Voor röntgenfoto’s van de dikke darm brengt de arts een rectaal klysma met dat middel in, na een effectieve laxatie. Deze werkwijze is ideaal om bijvoorbeeld darmpoliepen op te sporen. Door een bepaalde werkwijze, waarbij het contrastmiddel alleen aan de darmwand blijft ‘kleven’, zijn bepaalde darmwandaandoeningen te diagnosticeren, zoals diverticulose en de ziekte van Crohn.

Urinewegen

Bij het zichtbaar maken van de urinewegen wordt een contrastmiddel - een kleurstof - eerst ingespoten in de ader. Uiteindelijk zal het middel door de nieren worden gefilterd en door de urine worden uitgescheiden. Hierdoor wordt het hele urinewegstelsel zichtbaar, onder andere van de urineleider tussen de nieren en blaas (ureter). Deze röntgencontrastmethode wordt ook wel intraveneuze urografie genoemd. Ook kan het contrastmiddel via een katheter de urinebuis (urethra) en blaas zichtbaar worden gemaakt. Belemmeringen in de urineafvloed veroorzaken stuwing, zoals door een tumor of vernauwingen (stenosen), en uiteindelijk ook nierproblemen.

Bloedvaten

Beoordeling röntgenfoto's

Contrastmiddelen om de bloedvaten zichtbaar te maken, zijn in water oplosbaar. Het middel wordt aldus door de hele bloedbaan verspreid, tot in de kleinste vaten. Deze medische methodiek word angiografie genoemd en gebruikt voor onderzoek naar de bloedsomloop. Een bekend voorbeeld van deze diagnostiek is het zichtbaar maken van de kransslagaderen (hartonderzoek). Deels verstopte en dus vernauwde bloedvaten, die angina pectoris veroorzaken, zijn makkelijk op te sporen. Ook een angiografie van de benen wordt vaak gebruikt. Door middel van digitale substractieangiografie kunnen de foto’s nog scherper worden gemaakt.

Risico’s

Een nadeel van de röntgencontrastmethodiek is dat er relatief veel röntgenstraling wordt gebruikt. Jodiumhoudende contrastvloeistoffen, hoewel het ‘vrij jodium’ zeer gering is, heeft anafalaxie als risico. Vaak wordt allergie ondervangen met medicijnen, zoals antihistaminica. Ook zijn er contrastmiddelen beschikbaar die dit nadeel en risico niet hebben. Bariumsulfaat kan ondanks de latere laxatie en veel drinken obstipatie veroorzaken. Zo heeft elk contrastmiddel wel nadelen en risico’s. Vraag altijd aan de arts welk contrastmiddel wordt gebruikt voor bijvoorbeeld een röntgenfoto, CT-scan of MRI en wat de risico’s zijn.

Lees verder
> Röntgenfoto - werking, toepassing, risico's en werkwijze
> Afspraak voor MRI-scan - patiëntenwijzer
> Scintigrafie (isotopenscan) - werking, toepassingen en risico's
> Bloedonderzoek - doel, methoden en werkwijze
> Diverticulose en diverticulitis - hinderlijk en gevaarlijk

Bronvermelding

. https://www.ziekenhuis.nl/onderzoek-diagnose/r/rontgenfoto/item718

. https://www.cwz.nl/onderzoeken/roentgenonderzoek-van-de-slokdarm-enof-maag/

Fotoverantwoording

. Inleidingsfoto: Zackstarr, CC BY-SA 3.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0>, via Wikimedia Commons

. The Medical Futurist editors., CC BY 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by/4.0>, via Wikimedia Commons

. Seychelles Nation/Facebook, CC BY 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by/4.0>, via Wikimedia Commons

Mauritius van Agaunum - beschermheilige van de infanteristen

Mauritius van Agaunum stierf in 287 n.C. de marteldood. Hij was bevelhebber van het Thebaanse Legioen onder keizer Diocletianus (244-311), die regeerde van 284 tot 305. Mauritius en zijn bijna 7000 christelijke legionairs weigerden nog langer de Romeinse goden te vereren en moesten dat met de dood bekopen. Het was in een tijd dat het Romeinse Rijk zo ver was uitgedijd dat de buitengrenzen nauwelijks meer te beschermen waren. Keizer Diocletianus probeerde bij de goden een keerpunt af te dwingen. Het leidde tot de zoveelste gruwelijke golf aan christenvervolgingen. De bloedige slachtpartij onder de eigen gelederen vond volgens de overlevering plaats in Agaunum, het huidige Saint-Maurice, nabij het Zwitserse Martigny. Mauritius van Agaunum, van oorsprong een Soedanees, is de beschermheilige van de soldaten (infanteristen). Zijn gedenkdag is 22 september.

Inhoud

* Mauritius van Agaunum

* Het Thebaanse Legioen

    * Thebe

    * Christelijk geloof

* Keizer Diocletianus - verval van het Romeinse Rijk

    * Goden

* Rebellie bij Octodurum

    * Offers

    * Slachtpartij

* Overlevenden

    * Grafvelden

* Schutspatroon van veel steden

    * Frankrijk

* Mauritius van Agaunum - beschermheilige van de soldaten (infanteristen)

* Attributen en iconografie

Mauritius van Agaunum

Mauritius van Agaunum
(afb. 4)

De naam Mauritius is de Latijnse afleiding van ‘Moor’, ofwel 'afkomstig uit Mauritanië', destijds een synoniem voor Noord-Afrika. Historisch gezien is er weinig over hem bekend, behalve dat hij oorspronkelijk uit Meroë kwam, een stad in het huidige Soedan. Na een snelle carrière in het Romeinse leger werd hij gepromoveerd tot bevelhebber van het Thebaanse Legioen, een legereenheid die volledig uit christenen bestond. In die periode was het Romeinse Rijk inmiddels zo groot dat in veel gebieden de legioenen voornamelijk geformeerd waren uit gerekruteerde soldaten uit de veroverde landstreken. Thebe, het huidige Luxor in Opper-Egypte, was een voor die tijd bloeiende handelsstad.

Het Thebaanse legioen

Het Thebaanse Legioen, naar verluidt geformeerd uit Oost-Afrikanen, bestond volgens de overlevering uit precies 6666 legionairs, hoewel dat aantal metaforisch moet worden opgevat. Algemeen wordt aangenomen dat het een legereenheid van ongeveer 7000 soldaten betrof. De historiciteit van het legioen en de vreselijke lotgevallen ervan worden echter betwist. In de hagiografieën, ofwel de biografieën van heiligen, blijft het een twistpunt dat mede gevoed wordt door de enorme grafvelden langs de Romeinse wegen op de route via de Alpen naar Genua.

Thebe

Niet alleen de burgers gingen in de Romeinse tijd gebukt onder de christenvervolgingen. Het repressieve beleid was mede gericht op de christenen in het leger. Betwijfeld wordt echter of er ooit een legioen heeft bestaan dat volledig uit bekeerlingen bestond. Wel is duidelijk dat door de eeuwen heen het christendom in het Romeinse Rijk steeds populairder werd. Thebe (Luxor), de stad met de honderd poorten, was in die tijd een zeer welvarend handelscentrum in Egypte.

Christelijk geloof

Thebe lag aan de Nijl, een rivier waarvan gezegd werd dat de bron ervan zich in het 'aardse paradijs' (Hof van Eden) bevond. Ook zou Jakobus, de broer van Jezus Christus, in Thebe gepredikt hebben. Mede om die reden was de bevolking stevig verankerd in het christelijk geloof. Volgens de overlevering waren de uit Oost-Afrika gerekruteerde legionairs van het Thebaanse Legioen moedig en intelligent in de strijd. Ook gingen ze zeer broederlijk met elkaar om. Bovendien waren ze langer, slanker en leniger dan de Romeinse soldaten.

Keizer Diocletianus - verval van het Romeinse Rijk

Gaius Aurelius Valerius Diocletianus (244-311) was van 264 tot 305 keizer van het Romeinse Rijk. Samen met Marcus Aurelius Valerius Maximianus Herculius (250-310) vormde hij een keizerlijk tweemanschap. Het keizerrijk was immers zodanig uitgedijd dat het reusachtige gebied steeds moeilijker te besturen viel. Het Rijk vertoonde met andere woorden de eerste serieuze tekenen van verval. De buitengrenzen waren inmiddels vrijwel onbeheersbaar. Bovendien was er veel verraad in de gerekruteerde 'buitenlandse’ legioenen en er waren altijd en overal opstanden, zoals in Gallië.

Goden

Volgens Diocletianus kon alleen de goddelijke verering van de keizers het Rijk behoeden voor verval. De regionale bestuurders, waaronder de prefecten en legerofficieren, moesten er op toezien dat de onderdanen de keizerlijke standbeelden bewierookten en offers brachten aan de goden. Het was een periode van een nieuwe golf van gruwelijke christenvervolgingen, die vooral ook de legioenen troffen. Veel legionairs hadden zich immers bekeerd.

Rebellie bij Octodurum

Mauritius van Agaunum

Volgens de rooms-katholieke hagiografie kreeg het Thebaanse Legioen opdracht van keizer Diocletianus om vanuit hun standplaats naar Noord-Gallië te gaan, richting een van de buitengrenzen. Het leger moest een grote opstand wreken onder de Bagaudae, groepen Germaanse opstandige boeren. Onder leiding van keizer Maximianus ravitailleerde het Thebaanse Legioen bij Octodurum, het huidige Martigny in het kanton Wallis, Zwitserland. Octodurum was toentertijd een grote Romeinse legerplaats op de route van Italië naar Genova (het huidige Genève). In Octodurum kreeg Maximianus opdracht van Diocletianus om offers te brengen aan het standbeeld van de keizer en aan de goden. Op die wijze moest de goddelijke hulp worden afgesmeekt alvorens het legioen verder zou trekken. Volgens de overlevering wist Maximianus niet dat het Thebaanse Legioen inmiddels volledig uit christenen bestond.

Offers

Onder leiding van bevelhebber Mauritius van Agaunum weigerden de legionairs offers te brengen. Uit protest trok het leger zelfs enkele kilometers verder naar het plaatsje Agaunum. Het Romeinse beleid was om halsstarrige soldaten uit het leger te bestraffen. Het complete legioen stond echter pal en volgde de bevelen niet op. Dat had Maximianus niet verwacht. Niettemin probeerde hij de schade te beperken door de legionairs op allerlei manieren aan te sporen zich te bekeren en de gevestigde orde te respecteren. Behalve deze muiterij zouden de legionairs van het Thebaanse Legioen geweigerd hebben om onder de burgers christenen op te sporen en te vermoorden. Geen enkele infanterist deed mee aan de openbare heidense offerceremonies. Niemand wilde wierook strooien, niemand wilde huichelen. De onderlinge solidariteit was immens.

Slachtpartij

Een rebellie op deze schaal had Maximianus niet voorzien. Hij vroeg advies aan Diocletianus. De keizer stuurde bericht terug. Het voorval vond hij ongehoord, als het niet anders kon moest elke legionair gedood worden. Mauritius, opperbevelhebber van het Thebaanse Legioen, was tevens de woordvoerder van zijn soldaten en sprak de legionairs troost in en kalmeerde hen toen Maximianus opdracht gaf het legioen te decimeren. Dit betekende dat elke tiende legionair onthoofd werd. Toen dat niet hielp, en de soldaten solidair bleven, werd het legioen opnieuw gedecimeerd. Daarna gaf Maximianus het bevel om het hele legioen uit te roeien. Het lot van alle infanteristen was bezegeld. Ook dat van Mauritius en zijn hoofdofficieren, waaronder Candidus, Vitalis, Exuperius en Innocentius. Met hulp van andere legereenheden werd het Thebaanse Legioen uiteindelijk doodgeknuppeld, doodgestoken, onthoofd of vertrapt onder paardenhoeven door de aanwezige cavalerie-eenheden, tot niemand meer leefde.

Overlevenden

Ondanks de rigoureuze aanpak van Maximianus konden er legionairs van het Thebaanse Legioen ontsnappen of ze genazen van hun verwondingen. Het werden predikers die naar alle windstreken trokken. Onder hen bevond zich Octavus, die in Turijn predikte. Vele andere heiligen zouden gelieerd zijn aan het vermeende bestaan van het vermaarde Thebaanse Legioen.

Grafvelden

Langs de oude Romeinse route naar Genève zijn veel grafvelden aangetroffen. Bij Agaunum zou het grafveld zijn met naar verluidt de beenderen van bijna 7000 legionairs. In het genoemde stadje, het huidige Saint-Maurice nabij Martigny (Octodurum), verrees ca. 515 de Abdij van St. Maurice, nabij de executieplaats en gebouwd op de ruïnes van een Romeinse tempel die gewijd was aan Mercurius, de Romeinse god van de reizigers en de handel. Mauritius van Agaunum werd de patroonheilige van de keizers van het Heilige Roomse Rijk.

Schutspatroon van veel steden

Abbey de Saint Maurice
d'Agaune in
Saint-Maurice, Zwitserland

Mauritius van Agaunum wordt vooral in Zwitserland vereerd. Ook is hij de schutspatroon van veel Duitse steden, waaronder Maagdenburg, St. Moritz, Coburg, Lauenburg en Keulen. Zijn naam is gegraveerd in de Heilige Lans van Wenen, te bezichtigen in de schatkamer van de Hofburg (Wenen). De speer behoorde toe aan de Romeinse soldaat Longinus, die daarmee de zijde van Jezus aan het kruis doorboorde. Ook in Nederland zijn er Mauritiuskerken, waaronder in Schin op Geul (Limburg) en het Groningse Marsum.

Frankrijk

Ook in Frankrijk is de verering van Mauritius van Agaunum groot. Hij is onder andere de schutspatroon van de 13de-eeuwse kerk in Angers. Koning Sigismund (470-524), een Bourgondische koning, liet ter verering van Mauritius een klooster bouwen aan de Rhône, aan de toenmalige drukke handelsroute, tevens een voormalige Romeinse route die liep via Martigny (Octodurum). Het klooster stond mede aan de basis van de verdere verbreiding van de verering van Mauritius in heel Europa.

Mauritius van Agaunum - beschermheilige van de soldaten (infanteristen)

Mauritius is niet alleen de patroonheilige van de infanteristen, maar ook van de Zwitserse Garde en de Alpentroepen van het Italiaanse leger. Verder van de wapensmeden en glasschilders, wat mogelijk zijn oorsprong vindt in het feit dat hij een donker uiterlijk had. Mauritius wordt aangeroepen bij bezetenheid, jicht, oorpijn, ter bescherming van de wijngaarden en tegen de vijanden van het christendom.

Attributen en iconografie

De gedenkdagen van Mauritus van Agaunum zijn 22 september (Rooms-Katholieke Kerk) en 5 oktober (Koptisch-Orthodoxe Kerk). Hij wordt afgebeeld als legeraanvoerder (legioen), vaak als ridder of in soldatenuitrusting zoals dat gebruikelijk was in de daaropvolgende eeuwen, compleet met zwaard (gladius), lans en schild. Soms in samenhang met drie donkere hoofden, die verwijzen naar zijn drie belangrijkste officieren in het Thebaanse Legioen. Verder is hij dikwijls afgebeeld met een rode mantel en een vaan met zeven sterren, de helm voorzien van een lauriertak.

Lees verder
> Is er verschil tussen zaligverklaring en heiligverklaring?
> Victor van Marseille - beschermheilige van de korenmolenaars
> Focas van Sinope - beschermheilige tegen slangenbeten
> Simeon de Styliet (de Oudere) - beschermheilige van de herders

Bronvermelding
. https://www.kenteringen.nl/heilige-van-de-dag/09-september/22-september-2/
. https://nl.wikipedia.org/wiki/Mauritius_(heilige)
. https://www.heiligen.net/heiligen/09/22/09-22-0287-mauritius.php
. http://www.volkoomen.nl/heiligen/22%20september.htm

Fotoverantwoording
. Inleidingsfoto: Mauritius van Agaunum, Rijksmuseum, CC0, via Wikimedia Commons

. Abbey de Saint Maurice d'Agaune in Saint Maurice, Zwitserland, Swedish National Heritage Board, No restrictions, via Wikimedia Commons

. Mauritius van Agaunum, Rijksmuseum, CC0, via Wikimedia Commons

Triang mukhottanasana

In triang mukhottanasana maakt u een achterwaartse buiging waarbij uiteindelijk het achterhoofd de knieholten raakt. Het is vanzelfsprekend een yogahouding voor gevorderde yogi’s. Velen zullen er niet eens aan beginnen omdat ze ten onrechte vrezen dat hun rug breekt. Feitelijk is triang mukhottanasana de omgekeerde versie van paschimottanasana (zittende vooroverbuiging). De voordelen zijn talrijk, zoals een verbeterde longcapaciteit, een positieve invloed op de schildklierfunctie, vermindering van stressgevoeligheid, positieve cardiovasculaire effecten en natuurlijk een zeer lenige rug met daaraan gekoppeld meer vitaliteit. Triang mukhottanasana is met andere woorden een yogahouding die het beslist waard is om toegewijd te beoefenen.

Inhoud

* Achtergrond van triang mukhottanasana

* Technische aspecten

* Let op het volgende

    * Voorbereidende yogahoudingen

* Voordelen van triang mukhottanasana

    * Therapeutische toepassingen

Achtergrond van triang mukhottanasana

Het woord triang is Sanskriet en wil zeggen ‘horizontaal’ of ‘omgekeerd’. Mukha betekent ‘gelaat’. Uttana is een ander woord voor ‘zeer gestrekt’. Asana betekent ‘(zit)houding’. Triang mukhottanasana is een intense achteroverbuiging die veel voorbereiding vereist. Beheersing van de basishoudingen is dan ook belangrijk.

 

Technische aspecten

Triang mukhottanasana

In triang mukhottanasana buigt u zo ver achterover dat het achterhoofd idealiter de knieholten raakt. Ga eerst in chakrasana (urdhva dhanurasana).

1. Breng in tadasana (berghouding) de handen in namasté voor de borst.
2. Plaats nu de voeten ongeveer 30 centimeter uit elkaar, handen op de heupen.
3. Terwijl u het bekken naar voren drukt, buigt u vanuit het middel naar achteren. Buig ook de knieën, wat nodig is om het evenwicht te bewaren.
4. Breng de armen boven het hoofd, vind steeds de juiste balans. Uiteindelijk plaatst u de handpalmen op de vloer. De vingers wijzen naar de voeten.
5. Strek de benen. Het bekken drukt u steeds verder omhoog. De rug houdt u zo ver mogelijk gekromd. Deze yogahouding heet chakrasana (urdva dhanurasana).
6. Vervolgens gaat u in triang mukhottanasana door het bekken nog hoger omhoog te drukken, de benen zo ver mogelijk te strekken, het hoofd in de nek. Breng onderwijl de handen steeds dichter bij de voeten. Pak de enkels vast. Idealiter raakt het achterhoofd nu de knieholten.
7. Blijf enkele seconden tot een minuut in triang mukhottanasana.
8. Kom terug in chakrasana (urdhva dhanurasana) en daarna in tadasana (berghouding).
9. Ontspan in savasana (lijkhouding).

Let op het volgende

Zorg ervoor dat u in chakrasana (urdhva dhanurasana) de heupen steeds verder omhoog drukt om in triang mukhottanasana te kunnen gaan. Denk eraan dat de kromming van de rug en buik zeer intens is en leg het hoofd zo ver mogelijk in de nek. Voorkom blessures. Zorg er dus voor dat in de beginfase iemand naast u staat terwijl u met de handen naar de enkels ‘loopt’. Vanzelfsprekend vereist deze yogahouding voor gevorderde studenten in de hatha-yoga een goed gevoel voor balans.

Voorbereidende yogahoudingen

Dhanurasana (booghouding) is om te beginnen een uitstekende voorbereidende basishouding, net als bhujangasana (cobrahouding). Beheers alle voorbereidende yogahoudingen met een achteroverbuiging.

Voordelen van triang mukhottanasana

Urdhva dhanurasana
(chakrasana)

Triang mukhottanasana heeft veel voordelen en brengt mede rust in uw leven. De stressgevoeligheid zal merkbaar verminderen. De yogahouding maakt rug, schouders en bekken opmerkelijk lenig. Ook zijn er positieve cardiovasculaire voordelen, een verbeterde vitaliteit en een vergrote longcapaciteit merkbaar. Deze asana reguleert mede de schildklierfunctie en balanceert het zenuwstelsel.

Therapeutische toepassingen

Triang mukhottansana is alleen geschikt voor gevorderden in hatha-yoga en wordt gebruikt als ondersteunende therapie bij onder andere de volgende aandoeningen en klachten:

• stress;
• verminderde longcapaciteit;
• gebrek aan vitaliteit;
• stramme rug, schouders en bekken;
• astma;
• osteoporose;
• onbalans van de schildklierwerking;
• positieve invloed op de buikorganen, zoals de lever, alvleesklier en nieren.

Lees verder
> Eka pada koundinyasana I (albatroshouding)
> Dwi pada koundinyasana (albatroshouding III)
> Eka pada viparita dandasana II
> Bhujangasana (cobrahouding)
> Hatha-yoga - een korte uitleg

Bronvermelding

. 'Textbook of Yoga', Hutchinson, London

. 'Light on Yoga', B.K.S. Iyengar, Georg Allen & Unwin Ltd., London

Fotoverantwoording

. Inleidingsfoto: Triang muhottanasana; Mr. Yoga, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, via Wikimedia Commons

. Mr. Yoga, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, via Wikimedia Commons

. Marcocarvalho, CC BY 3.0 <https://creativecommons.org/licenses/by/3.0>, via Wikimedia Commons