Kandasana (navelhouding) - kort samengevat

Lenige knieën en enkels zijn een vereiste voor wie kandasana (navelhouding) wil beoefenen. Het is dan ook een yogahouding voor gevorderden, een oefening die bovendien populair is in kundalini-yoga voor het activeren van de chakra’s. Volgens ingewijden is kandasana effectief tegen impotentie en biedt tegelijkertijd steun aan yogi’s die toegewijd zijn aan het celibaat (brahmacharia). De asana traint bovendien op gedegen wijze de buikspieren.

Inhoud

* Achtergrond van kandasana (navelhouding)

    * Pranische energie

* Technische aspecten

* Let op het volgende

* Voordelen van kandasana (navelhouding)

    * Therapeutische toepassingen

Achtergrond van kandasana (navelhouding)

Kanda betekent ‘eivormig’ of ‘bolvormig’ in het Sanskriet. Asana wil zeggen ‘(zit)houding)’ in hatha-yoga. Het begrip kanda verwijst naar de eivormige nadi-knoop, een wirwar van nadi’s ofwel pranakanalen vanwaaruit alle nadi’s ontspringen. De etherische kanda bevindt zich vlak boven de anus. Volgens ingewijden slaapt de slangenkracht (kundalini) in de kanda.

Pranische energie

In de yogafilosofie noemt men prana kosmische energie, door sommigen aangeduid als zenuwenergie. Afhankelijk van het evolutionaire bewustzijnsniveau van de mens stijgt kundalini, ofwel de slangenkracht, geleidelijk omhoog naar de kruin en activeert al doende alle chakra’s. In de orthodoxe yoga worden 72.000 nadi’s genoemd. De belangrijkste zijn ida en pingala die spiraalsgewijs om de sushumna (centrale kanaal) slingeren naar de hersenen. Naarmate de verschillende chakra’s (pranische energiecentra) geactiveerd worden, kan de yogi steeds meer bewustzijnsniveaus op kunstmatige wijze verkennen. Bewustzijnslagen die gedurende de evolutie op natuurlijke wijze tot ontplooiing komen, een proces wat miljoenen jaren duurt. Het doel van dit evolutieproces is eenwording met het universum, ofwel de doorgronding van het leven en de weg die we gaan. Een stadium (samadhi) dat in het hindoeïsme ‘Tat tvam asi’ wordt genoemd (‘ik ben dat en dat ben ik’), in de christelijke mystiek ook wel als unio mystica aangeduid.

Technische aspecten

Kandasana (navelhouding)

Van cruciaal belang tijdens het beoefenen van kandasana is dat u uw rug recht houdt tijdens de hele oefening.

1. Ga eerst met gestrekte benen in dandasana (stok- of stafhouding), enkels tegen elkaar aan.
2. Buig de knieën en pak de voeten met de handen vast. Schuif de voeten naar het perineum. Deze yogahouding wordt baddha konasana (schoenmakershouding) genoemd. Houd met de linkerhand de linkervoet vast, en met de rechterhand de rechtervoet.
3. Breng de voeten met omhooggerichte voetzolen naar de navelstreek. Plaats de hielen tegen de navel, de wreven tegen elkaar aan. Naarmate u meer druk uitoefent op de buik zal het steeds beter lukken om de voeten op hun plaats te houden.
4. Houd de handen in namasté voor de borst of in jnana mudra op de knieën.  U kunt de armen ook gestrekt omhoog steken, de handen in namasté. Eventueel omvat u de knieën met uw handen.
5. Blijf een poosje in deze yogahouding, al naargelang uw capaciteiten.
6. Ontspan in savasana (lijkhouding).

Let op het volgende

Voorkom blessures en zorg er eerst voor dat de knieën, enkels en heupen een zeker niveau van lenigheid hebben. Beheers eerst alle beginnershoudingen. Houd de rug recht tijdens de hele yogaoefening.
 

Voordelen van kandasana (navelhouding)

Kandasana zorgt voor zeer soepele enkels, knieën en heupen. Daarnaast worden de buikspieren goed getraind. Dit heeft een weldadige invloed op de spijsvertering. Volgens ingewijden biedt kandasana soelaas bij impotentie, maar is ook een steun en toeverlaat voor degenen die het celibaat (brahmacharia) beoefenen om de geestelijke ontwikkeling te bespoedigen. Seksuele energie is nauw verbonden met prana en de asana helpt om deze energie te herstellen en te beheersen.

Therapeutische toepassingen

Kandasana (navelhouding) wordt als ondersteunende therapie gebruikt bij onder andere de volgende klachten en aandoeningen:

• impotentie;
• celibataire problemen;
• slechte spijsvertering;
• stijve heupen, knieën en enkels;
• weinig energie, mentale uitputting.

Lees verder
> Hatha-yoga - een korte uitleg
> Triang mukhottanasana
> Visvamitrasana
> Tadasana (berghouding) - drie varianten
> Vier gemakkelijke meditatiehoudingen

Bronvermelding

. 'Light on Yoga', B.K.S. Iyengar, George Allen & Unwin, Londen

. 'Sport und Yoga', Selvaraja Yesudian, Verlag Eduard Fankhauser Thielle

. Gheranda Samhita, Srisa Chandra Vasu, Uitgeverij Ankh-Hermes, Deventer

Fotoverantwoording

. Inleidingsfoto: kandasana (navelhouding; CC BY-SA-3.0

. CC BY-SA-3.0

Over vogels - 'dwaalgasten', 'doortrekkers' en andere weetjes

Vogels hebben zich ontwikkeld uit de reptielen, waarna er 150 miljoen jaar geleden geleidelijk steeds meer diversiteit in de vogelwereld ontstond. Inmiddels zijn er ruim 10.000 soorten bekend en beschreven, van het alom bekende roodborstje tot de kauw, de papegaai, de boomklever en talloze tropische soorten. Ze hebben allemaal bepaalde kenmerken gemeen, zoals een verenkleed. De oudste vogel was de prehistorische Archeopterix lithographica. Zo zijn er tal van weetjes over vogels. Hoe is bijvoorbeeld een veer opgebouwd? Wat zijn ‘doortrekkers’ en ‘dwaalgasten’ en welke vogels leggen de langste trekweg af? Hieronder volgen enkele wetenswaardigheden. Welkom in de wondere wereld van de vogels.

Inhoud

* Hoe is een vogelveer opgebouwd?
* Wat zijn nestvlieders en netblijvers?
* Het territorium van een vogel
* Welke vogel legt de langste trekvlucht af?
* Enkele bekende uitdrukkingen
* Wat is een lijstersmidse?
* Waarom is bij vogels het mannetje kleurrijker dan het vrouwtje?

Hoe is een vogelveer opgebouwd?

Ooievaar (Ciconia ciconia)

Bekijk een vogelveer eens van dichtbij. Je zult dan zien dat de schacht van de veer elastisch van structuur is: soepel en stijf tegelijk. Die buigzaamheid is voor de vogel noodzakelijk om tijdens de vlucht wendbaar te zijn en snel te kunnen manoeuvreren. Daarnaast bestaat de veer uit een vlag, samengesteld uit zogeheten baarden ofwel zijtakjes die zich aan weerszijden van de schacht dicht naast elkaar bevinden. Wie een microscoop heeft, kan vervolgens iets opmerkelijks ontdekken: elke vogelbaard bevat nog kleinere baarden. Ze zijn op dezelfde wijze aan de wat grotere baarden bevestigd. Bovendien zijn alle vogelbaardjes ook nog eens voorzien van piepkleine haakjes die over de baarden heen in elkaar grijpen. De natuur heeft aldus gezorgd voor een buigzame, maar niettemin zeer stevige veerconstructie.

Wat zijn nestvlieders en nestblijvers?

Als we het over deze twee groepen hebben, betreft het natuurlijk de jonge vogels. Nestblijvers zijn bij de geboorte naakt, uitzonderingen daargelaten, maar ook blind en dus hulpeloos. Met wijdopen snavel wachten ze tot het mannetje of vrouwtje er eten in stopt. Ze bedelen dus om voer. Het zijn de ouders die het in deze periode zeer druk hebben met het aanslepen van voedsel en de jongen warm houden als het koud is. Tuinvogels zijn voorbeelden van nestblijvers. Nestvlieders, zoals jonge kippen en eenden, komen met een dons- of verenpakje uit het ei en kunnen meteen zien. Ze rennen vrijwel direct achter de ouders aan. Onder hun toeziend oog kunnen ze al snel voor zichzelf zorgen.

Het territorium van een vogel

Huiszwaluw
 (Delichon urbicum)

Vogels beschouwen een bepaald gebied als hun territorium. Het wordt altijd met verve bekend gemaakt met hun zang en roep en verdedigd tegen soortgenoten en nestrovers, zoals de ekster en de (huis)kat. Het territorium is belangrijk voor het zoeken van een partner, maar bijvoorbeeld ook om een nest te bouwen. Het zijn de mannetjes die een gebied afbakenen door middel van zangposten, waar vaak het hoogste lied gezongen wordt. Een bekend voorbeeld daarvan is de merel. Het is tevens een waarschuwing voor ‘zoekende’ en rivaliserende soortgenoten en natuurlijke vijanden. Sommige vogels hebben ook buiten het broedseizoen een territorium, zoals het roodborstje dat alleen in zijn of haar territorium voedsel zoekt.

Welk vogel legt de langste trekvlucht af? 

De Noordse stern is met stip de kampioen. In zeldzame gevallen broedt deze arctische vogel ook in Nederland. Hij lijkt op een visdief maar heeft geen zwarte punt aan de rode snavel. Ook zijn de poten wat korter. De Noordse stern broedt tot in het noordpoolgebied. Na de zomerperiode begint de lange trekvlucht naar het zuidpoolgebied, waar het dan zomer is. Een reis van ongeveer 18.000 kilometer (20.000 km tussen de polen). Aan het einde van zuidpoolzomer vertrekt deze stern weer naar het noordpoolgebied. In totaal kan de trekafstand van de Noordse stern echter ca. 90.000 kilometer per jaarcyclus bedragen.

Enkele bekende uitdrukkingen

Tuinfluiter
(Sylvia borin)

Dwaalgast: een vogelsoort die zeer zelden te zien is binnen de Nederlandse grenzen.
Onregelmatige gast: deze vogelsoort broedt niet regelmatig in Nederland, is hier heel af en toe te zien, maar lang niet elk jaar.
Jaargast: deze vogel wordt best vaak gespot in Nederland en België, maar broedt er heel incidenteel.
Doortrekkers: doortrekkende vogel. Buiten de trektijden wordt hij zelden gespot.
Wintergast: trekt regelmatig door Nederland en België, of overwintert er. Buiten de trektijden en ’s zomers is deze vogel zeldzaam.
Zomervogel: broedvogel in Nederland en België, in de winter laat hij echter verstek gaan.
Jaarvogel: broedvogel in Nederland en België, is er het hele jaar te zien.

Wat is een lijstersmidse?

Het is bekend dat lijsters verzot zijn op slakken en wormen. Als een slak in een huisje zit, wordt die gekraakt op een steen of een ander hard voorwerp. Zodra het slakkenhuisje gekraakt is, kan de lijster de slak opeten. Typisch is dat de lijster steeds dezelfde steen gebruikt, waar men dan vaak ook veel stukgeslagen slakkenhuisjes kan aantreffen. Vandaar de naam ‘lijstersmidse’.

Waarom is bij vogels het mannetje kleurrijker dan het vrouwtje?

Grondvogels hebben om voor de hand liggende redenen betere schutkleuren nodig dan vogels die in bomen leven en nestelen. Vogels hebben zogeheten ‘schutkleuren’. Dat betekent, zoals de naam al verklapt, dat ze dankzij schutkleuren beter beschermd zijn tegen natuurlijke vijanden. Dat is een van de redenen waarom vrouwtjes doorgaans fletser gekleurd zijn. Zij broeden immers het langst en het vaakst en mogen dus zo min mogelijk opvallen. Bovendien heeft het mannetje een kleurrijke vederpracht om aantrekkelijker te zijn voor de vrouwtjes.

Lees verder
> Karakteristieke kenmerken van vogels
> Over vogels - de eerste, kleinste en grootste vogels
> Waarom zingen vogels zo verschillend?
> Zo ontstaat een vogelei
> Grote renkoekoek - de guitige 'roadrunner'

Fotoverantwoording

. Inleidingsfoto: Noordse stern (Sterna paradisaea); Dunpharlain, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, via Wikimedia Commons

. Carlos Delgado, CC BY-SA 3.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0>, via Wikimedia Commons. 

. Ómar Runólfsson, CC BY 2.0 <https://creativecommons.org/licenses/by/2.0>, via Wikimedia Commons

. Dominic Sherony, CC BY-SA 2.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0>, via Wikimedia Commons

Victor van Marseille - beschermheilige van de korenmolenaars

De Rooms-Katholieke Kerk telt honderden beschermheiligen, zowel mannen als vrouwen. Velen stierven de martelaarsdood in de eerste eeuwen na Christus. Ze stonden pal voor hun geloof en moesten dat met de dood bekopen. Victor van Marseille was een officier in het Romeinse leger tijdens de heerschappij van keizer Maximianus, die regeerde van 286 tot 305. Maximianus vormde een tweemanschap met keizer Diocletianus, die een van de gruwelijkste christenvervolgingen uit de Romeinse tijd inluidde. Victor van Marseille hielp christenen waar en wanneer hij maar kon. Uiteindelijk werd hij ca. 290 door de prefecten ter dood veroordeeld en tussen twee molenstenen verbrijzeld. Zijn gedenkdag is 21 juli. Victor van Marseille is de beschermheilige van de korenmolenaars en wapensmeden. Zijn voorspraak geldt onder andere ook bij onweer en bliksem. In de iconografie is hij doorgaans afgebeeld als Romeins legioensoldaat.

Inhoud

* Standvastig in het christelijk geloof

* Romeinse dwingelandij

    * Verraden

* Het leven van Victor van Marseille

    * Jupiter

* Keizer Diocletianus en keizer Maximianus

    * Oostelijk en westelijk deel van het Romeinse Rijk

* Dood van Victor van Marseille

    * Engelen

    * Kruisiging

    * Molenstenen

* Verering

    * Patronaten

* Relieken

* Attributen en iconografie

Standvastig in het christelijk geloof

Victor van Marseille had zijn tijd niet mee, maar liet zich niet tegenhouden. Als legionair in het Romeinse leger was het al zeer precair om in het geheim christenen te helpen. Hij ging echter zelfs van deur tot deur om zijn medegelovigen te bemoedigen en te motiveren om standvastig te blijven in hun geloof. Victor van Marseille leefde eind derde eeuw. In die periode vonden er in het Romeinse Rijk overal heksenjachten plaats tegen christenen.

Romeinse dwingelandij

Victor van Marseille

De hervormer keizer Diocletianus (244-311) stond bekend om de meedogenloze vervolging van christenen en had zijn medekeizer en vriend Maximianus (250-310) in Marseille gestationeerd, waar Victor van Marseille gelegerd was. Maximianus had het bloed van het Thebaanse Legioen en hun commandant Mauritius van Agaunum aan zijn handen en regeerde inmiddels met ijzeren hand in het westelijk deel van het keizerrijk.

Verraden

Victor van Marseille evangeliseerde in een wespennest van Romeins religieus conservatisme en stimuleerde zowel legionairs als burgers om in deze moeilijke tijden vast te houden aan hun geloof, om het tijdelijke leed en de pijn te accepteren en uit te zien naar de eeuwige liefde in de hemel. Hij vroeg hen niet te zwichten voor de Romeinse dwingelandij, geen publieke offers te brengen aan de Romeinse afgoden en dus niet hypocriet te zijn. Als officier in Romeinse legioenen, hoewel niet bekend is welke legeronderdelen dat waren, werd hij waarschijnlijk verraden. Maar het kon ook zo zijn dat hij te openlijk te werk ging. Op 21 juli ca. 290, tevens zijn gedenkdag, stierf hij een gruwelijke marteldood.

Het leven van Victor van Marseille

Er zijn weinig historische gegevens bekend van Victor van Marseille, beschermheilige van de (koren)molenaars. Volgens sommige bronnen was hij een Egyptenaar, ingelijfd in het Romeinse leger. Uiteindelijk maakte hij carrière als officier in een van de vele legioencohorten, waarschijnlijk als centurio waarbij hij het bevel kreeg over 80 tot 100 manschappen waaruit een cohort bestond.

Jupiter

Victor van Marseille werd gevangengenomen tijdens een bezoek van keizer Maximianus aan Marseille. Hij weigerde toen openlijk om offers te brengen aan de Romeinse goden, wat hij afgoderij noemde. Ten overstaan van zijn berechters zou hij een standbeeld van de god Jupiter hebben omgeschopt. Berecht door twee prefecten ondergingen hij en drie legermaten (Longinus, Alexander en Felicianus) de marteldood en werd hij door allerlei miraculeuze omstandigheden ook wel ’de man die niet kon sterven' genoemd.

Keizer Diocletianus en keizer Maximianus

Het lijdensverhaal van Victor van Marseille speelde zich af in een tijd dat keizer Gaius Aurelius Valerius Diocletianus (244-311) aan de macht was. Hij regeerde van 284 tot 305 en was een keizer die veel financiële en martiale hervormingen op zijn naam had staan. Een hervormer dus, maar niettemin zeer conservatief in levensbeschouwelijk opzicht. Hij besefte dat in de afgelopen eeuwen het christendom steeds meer aan invloed had gewonnen. Om het tij te keren luidde hij met tal van edicten enkele van de bloedigste christenvervolgingen uit de Romeinse tijd in. In dat opzicht bleven de zuiveringen in het leger niet onopgemerkt, getuige de complete uitroeiing van het (christelijke) Thebaanse Legioen, onder leiding van Mauritius van Agaunum, beschermheilige van de infanteristen. Ook medekeizer Maximianus speelde een grote rol in deze slachtpartij.

Oostelijk en westelijk deel van het Romeinse Rijk

Aan het begin van Diocletianus' regeerperiode benoemde hij een medekeizer, aangezien het Romeinse Rijk inmiddels aan alle kanten oncontroleerbaar was uitgedijd. Die keizer, tevens een vriend van Diocletianus, was Marcus Aurelius Valerius Maximianus Herculius (250-310), die regeerde van 286 tot 305. Diocletianus zwaaide de scepter over het oostelijk deel van het Rijk, en Maximianus regeerde over het westelijk deel waardoor hij regelmatig opdook in Marseille, toentertijd Massilia genoemd.

Dood van Victor van Marseille

Victor van
Marseille

Samen met drie legermaten werd Victor van Marseille opgepakt en berecht. Over deze berechting zijn twee zogeheten Acta bekend, hoewel over de historiciteit ervan de meningen verdeeld zijn. Mogelijk zijn bepaalde optekeningen gelardeerd met de geloofsovertuiging van de auteurs. Victor van Marseille was zeer gedreven in zijn drang tot evangelisatie. Dat had onder andere te maken met het feit dat de benoeming van keizer Maximianus niet veel goeds voorspelde voor de christelijke gemeenschappen. Vandaar dat Victor de christenen persoonlijk opzocht om hen te bemoedigen en aan te sporen om in de moeilijke tijd die hen te wachten stond pal te staan voor het eeuwige leven van liefde in de hemel.

Engelen

Victor van Marseille werd voorgeleid bij de prefecten Asterius en Autychius, die hem vervolgens naar keizer Maximianus leidden, aangezien Victor een legerofficier was. Nadat de aanklacht was uitgesproken, liet Maximianus hem eerst opsluiten en martelen met stokslagen om hem tot inkeer te brengen. Toen de prefecten opnieuw een waslijst aan aanklachten hadden voorgelezen, waaronder het niet langer aannemen van soldij, een ontsnappingspoging uit de gevangenis en het openlijk bekeren van legionairs en burgers, bracht Victor te berde dat hij geen soldaat van deze wereld meer was. Volgens de prefecten zou hij de soldaten die hem bij de gevangenis bewaakten ter plekke tot het
christendom hebben bekeerd. Victor stelde dat engelen de gevangenisdeur voor hem hadden geopend, opdat hij ‘s nachts de zieken en medechristenen kon bezoeken, zoals hij altijd had gedaan.

Kruisiging

Zijn drie bekeerde legermaten Longinus, Alexander en Felicianus werden onthoofd toen ze als boetedoening niet voor de Romeinse goden wilden offeren. Voor Victor begon een ware martelgang. Aan handen en voeten gebonden sleepte men hem door de straten van Marseille. Van alle kanten klonk gejuich. Toen hij daarna weer voor keizer Maximianus werd geleid, begon Victor te preken en lofliederen te zingen. De keizer stelde hem voor de keuze: de Romeinse goden eren of de dood. Victor antwoordde: ‘Ik heb de keizer altijd gediend en op mijn manier offers gebracht voor zijn welzijn en voor het Rijk. Als u het zo stelt, houd ik voet bij stuk en blijf ik trouw aan Jezus.' In een van de Acta wordt gesuggereerd dat een van de prefecten (Asterius) hem per se wilde laten kruisigen. Hierin schemert de geloofsovertuiging van de Acta-schrijver door en wordt de gelijkenis met Jezus Christus steeds duidelijker. Toen Victor levend van het kruis werd gehaald, straalde zijn gezicht (volgens een Acta).

Molenstenen

Na de kruisiging gooiden de beulen hem opnieuw in de gevangenis. Volgens de legende ging die nacht plotseling de deur open en scheen een helder licht in zijn kerker, zo fel als zonlicht. Toen Victor de volgende ochtend weer voor Maximianus werd geleid, zou hij naar verluidt het standbeeld van Jupiter omver hebben geschopt, ondanks zijn verminkingen. Als reactie werd zijn voet ter plekke afgehakt. Ook verspeelde hij daarmee definitief de kans om zijn leven als officier in het Romeinse leger te sparen. Maximianus veroordeelde hem ter dood door verbrijzeling tussen molenstenen in een rosmolen. Aldus geschiedde. Wonderwel braken de molenstenen en overleefde Victor het. In de Acta staat dat zijn botten werden gebroken ‘als goddelijk graan’. 'De man die niet kon sterven' werd uiteindelijk onthoofd.

Verering

De gedenkdag van Victor van Marseille is 21 juli. Naar verluidt werden de stoffelijke resten van Victor in een grot begraven, overgebracht door christenen nadat de lijken van Victor en zijn drie bekeerde legermaten eerst in een baai waren geworpen. Volgens een andere bron hadden engelen de lijken naar de grot gedragen. De monnik Johannes Cassianus (360 - 435) liet later een klooster bouwen op de plaats waar de lichamen van Victor van Marseille en de soldaten Longinus, Alexander en Felicianus werden begraven. Ook verscheen er een benedictijnenabdij en een basiliek: de beroemde Abbay Saint-Victor in Marseille.

Patronaten

Victor van 
Marseille

Victor van Marseille is de patroonheilige van onder andere Tallinn (Estland). Ook is hij de beschermheilige van de molenaars en wapensmeden. Maar ook van de zeelieden, wellicht door de nabijheid van de haven van Marseille. In het museum Hof van Busleyden, in het Belgische Mechelen, wordt de legende van Victor van Marseille treffend in beeld gebracht met behulp van acht panelen, vervaardigd voor de Mechelse Orde van de Victorinnen. De maker van dit kunstwerk is onbekend. De beeltenis van Victor van Marseille staat ook op de vensterbank van de Leeuwenmolen in Maastricht.

Relieken

De afgehakte voet van Victor van Marseille werd aanvankelijk bewaard in de St-Victorsabdij in Parijs, op de linkeroever van de Seine in het 5de Arrondissement. Ten tijde van de Franse Revolutie (1789) is het relikwie overgebracht naar de Eglise Saint-Nicolas de Chardonnet, een nabijgelegen kerk. Het betreft een kostbaar reliek dat dankzij een schenking in Parijs terechtkwam. Door de eeuwen heen zijn veel relieken van Victor van Marseille over heel Europa verspreid.

Attributen en iconografie

Victor van Marseille wordt doorgaans afgebeeld als legionair in het Romeinse leger. In de meeste gevallen in volle wapenuitrusting met helm en de martelaarspalm. Soms ook in burgerkledij, en samen met de cipiers die hij bekeerd had. Op de achtergrond bevindt zich vaak een (ros)molen, soms alleen molenstenen.

Lees verder
> Is er verschil tussen zaligverklaring en heiligverklaring?
> Simeon de Styliet (de Oudere) - beschermheilige van de herders
> Mauritius van Agaunum - beschermheilige van de infanteristen
> Focas van Sinope - beschermheilige tegen slangenbeten

Bronvermelding

. http://www.molen.actiefsomeren.nl/heilige-victor/

. https://nl.wikipedia.org/wiki/Maximianus
. https://www.hofvanbusleyden.be/sint-victor-heeft-het-niet-makkelijk-gehad
. https://www.heiligen.net/heiligen/07/21/07-21-0288-victor.php

Fotoverantwoording

. Ellywa, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, via Wikimedia Commons

. Ad Meskens, CC BY-SA 3.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0>, via Wikimedia Commons

. Quistnix at Dutch Wikipedia, CC BY-SA 2.5 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.5>, via Wikimedia Commons

Acusticusneurinoom (brughoektumor) - symptomen, diagnose en behandeling

Het acusticusneurinoom, ofwel brughoektumor, is een goedaardig gezwel dat zich op de achtste hersenzenuw bevindt, tussen het oor en de hersenen. De ziekte komt het meest voor tussen 40 en 60 jaar, waarbij een bepaald type van de aandoening een erfelijke component heeft. Meestal komt de tumor slechts aan een kant voor, maar kan in zeldzame gevallen ook aan beide zijden ontstaan. In het laatste geval is er dan doorgaans sprake van de erfelijke ziekte neurofibromatose. De behandeling van het acusticusneurinoom bestaat uit radiotherapie (bestraling) en microchirurgie.

Inhoud

* Wat is een acusticusneurinoom (brughoektumor)?

    * Enkelzijdig of dubbelzijdig

* Symptomen van het acusticusneurinoom (brughoektumor)

* Diagnose

* Behandeling

    * Complicaties

    * Is een behandeling echt nodig?

Wat is een acusticusneurinoom (brughoektumor)?

Acusticusneurinoom

Het acusticusneurinoom wordt ook wel aangeduid als brughoektumor of vestibulair schwannoom. Dit vrijwel altijd goedaardige gezwel bevindt zich bij de gehoor- en/of evenwichtszenuw. De tumor is zeker zeldzaam, want nog geen 200 mensen worden er jaarlijks mee gediagnosticeerd. De aanduiding brughoek betreft de plaats aan weerszijden van de schedelbasis, tussen de pons (brug) en de kleine hersenen. Van de groep zenuwen die zich hier bevindt, betreft het in 80 procent van de gevallen een tumor in de zenuwschede van de achtste hersenzenuw, ofwel de nervus acusticus (gehoorzenuw) en nervus vestibularis (evenwichtszenuw). Als gevolg van het gezwel ontstaan er functiestoornissen van het gehoor (nervus acusticus) en het evenwicht doordat ook de nervus vestibularis (evenwichtszenuw) is aangedaan. Samen vormen ze de achtste hersenzenuw (nervus vestibulocochlearis). Indien de tumor niet behandeld wordt, groeit hij meestal de brughoek in, tussen de pons en de kleine hersenen.

Enkelzijdig of dubbelzijdig

In de meeste gevallen manifesteert de brughoektumor zich enkelzijdig. Als het gezwel aan beide kanten voorkomt, is er doorgaans een verband met neurofibromatose, een erfelijke aandoening die met name de huid en het zenuwstelsel aantast. De tumor is in de meeste gevallen niet kwaadaardig, maar kan de genoemde zenuwen ernstig aantasten en blijvende hersenschade veroorzaken. Bij een benigne tumor zal van metastasen ofwel uitzaaiingen echter geen sprake zijn.

Symptomen van het acusticusneurinoom (brughoektumor)

Typerend aan de groei van deze tumor is dat de verschijnselen langzaam manifest worden, en vrijwel altijd aan een oor. De meest voorkomende symptomen zijn:

• slechthorendheid (in progressieve mate);
• tinnitus (suisende en/of fluitende geluiden);
• duizeligheid, evenwichtsverlies;
• gebrekkige coördinatie en bewegingsbeperking doordat het gezwel op de hersenen kan gaan drukken;
• verlammingsverschijnselen van het gezicht (aangezichtsspieren);
• hoofdpijn;
• smaakveranderingen;
• ontstaan van hersenvocht (oedeem) bij grote tumoren, de zogeheten hydrocefalie, met verschijnselen als hoofdpijn, braken, versuffing, gevoelsstoornissen in het gezicht en visusstoornissen;
• in een latere fase druk op de hersenstam, waardoor de aandoening levensbedreigend kan worden door aantasting van de vitale functies, zoals ademhaling en hartslag. Overigens ontstaat hoofdpijn vaak ook bij kleinere brughoektumoren.

Diagnose

Acusticusneurinoom

De oorzaak van het acusticusneurinoom is nog steeds onbekend. Er wordt echter veel onderzoek naar gedaan. Hoewel de groei van de brughoektumor traag is, is een vroege diagnose belangrijk aangezien onherstelbare zenuwbeschadigingen kunnen optreden. Bovendien wordt de behandeling in een later stadium moeilijker en treden er vaker complicaties op. Bij klachten wordt men doorverwezen naar de KNO-arts en volgen er gehoor- en evenwichtstesten. Bevestigend beeldvormend onderzoek is onder andere de MRI-scan.

Behandeling

De behandeling van het acusticusneurinoom is afwachtend, radiotherapeutisch of chirurgisch. Afhankelijk van de symptomen wordt in veel gevallen gekozen voor een afwachtend beleid met jaarlijks een CT- of MRI-scan, aangezien medisch ingrijpen met bijwerkingen gepaard kan gaan. De tumorgroei is jaarlijks 1-2 mm, maar de groei kan ook voor onbepaalde tijd simpelweg stoppen. In alle gevallen is het doel om schade te voorkomen. Operatief ingrijpen kent risico’s, waardoor ook vaak wordt gekozen voor stereotactische bestraling die de tumorgroei alleen stopt. Bij aangetoonde groei komt de patiënt uiteindelijk voor een operatie te staan. Beide behandelmethoden kennen risico’s, zoals gehoorbeperking of aangezichtsverlamming. De operatie betreft microchirurgie.

Complicaties

Bij de behandeling van de brughoektumor kunnen complicaties optreden, die vaak niet gering zijn. Enkele belangrijke complicaties kunnen zijn:

• blijvende evenwichtsstoornissen;
• hydrocefalie, door stoornissen in de hersenvochtcirculatie;
• uitval van de aangezichtszenuw;
• complicaties aangaande de wondgenezing;
• gehoorverlies;
• nabloedingen;
• infecties;
• uitval van hersenstamfuncties, wat zeer zeldzaam is, zoals verlamming van de ledematen, maar ook problemen met de ademhaling en hartslag.

Is een behandeling echt nodig?

In veel gevallen neemt de arts een afwachtende houding aan, bijvoorbeeld als de tumorgroei gestopt, zeer gering of de groei niet is aangetoond. In dat opzicht is een regelmatige MRI-scan heel belangrijk. Bij ouderen met een klein brughoekgezwel met het risico op geringe neurologische schade wordt vaak een afwachtende houding aangenomen.

Lees verder
> CT-scan - werking, toepassing, risico's en werkwijze
> Afspraak voor MRI-scan - patiëntenwijzer
> Eerste bezoek aan de huisarts - anamnese en onderzoek
> Röntgencontrastfoto - werking, toepassingen, risico's en werkwijze
> Scintigrafie (isotopenscan) - werking, toepassingen en risico's

Bronvermelding

. https://www.nvvn.org/patienteninfo/schedel-en-hersenen/brughoektumor/

. https://www.lumc.nl/over-het-lumc/afdelingen/keel--neus--en-oorheelkunde/ziektes-en-aandoeningen/brughoektumor/brughoektumor/

. https://zichtopzeldzaam.nl/aandoeningen/acusticus-neurinoom-572/

Fotoverantwoording

. Inleidingsfoto: Student30, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, via Wikimedia Commons

. BruceBlaus. When using this image in external sources it can be cited as:Blausen.com staff (2014). "Medical gallery of Blausen Medical 2014". WikiJournal of Medicine 1 (2). DOI:10.15347/wjm/2014.010. ISSN 2002-4436., CC BY 3.0 <https://creativecommons.org/licenses/by/3.0>, via Wikimedia Commons

. BruceBlaus. When using this image in external sources it can be cited as:Blausen.com staff (2014). "Medical gallery of Blausen Medical 2014". WikiJournal of Medicine 1 (2). DOI:10.15347/wjm/2014.010. ISSN 2002-4436., CC BY 3.0 <https://creativecommons.org/licenses/by/3.0>, via Wikimedia Commons